II. Abdülhamid Döneminde İstanbul Fransız Ticaret odasının kuruluşu ve faaliyetleri

Abstract

II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE İSTANBUL FRANSIZ TİCARET ODASININ KURULUŞU VE FAALİYETLERİ 6 Ekim 1884'te Fransız Konsolos Alphonse Gazay Başkanlığı'nda Fransız tüccarlar İstanbul konsolosluk binasında toplanarak İstanbul Fransız Ticaret Odası'nı kurmuşlardır. Bu oda, dış ülkelerde en çok ticaret odası açan ülke olan Fransa'nın yurtdışında açtığı ilk ticaret odası olma özelliğini taşımaktadır. Toplantıda odanın kuruluş nizamnamesi kabul edilmiş, odanın kuruluş amacı, üyelik koşulları, odanın iç sistemi ve faaliyet alanları belirlenmiştir. Odanın esas kuruluş amacı Fransa'nın İstanbul'daki ticari hacminin ve nüfuzunun artırılması, Fransız tüccarlara yeni iş olanaklarının bulunması, Fransız şirketlerine Osmanlı Devleti'nde temsilci bulmaları konusunda da aracılık etmek ve sadece İstanbul'da değil bölgesel anlamda da Fransa'nın çıkarlarına yönelik gerekli bilgilerin toplanmasıydı. İstanbul Fransız Ticaret Odası'na bağlı kurulan Bursa ve Çanakkale komiteleri de hazırladıkları raporları düzenli olarak İstanbul Fransız Ticaret Odası'na yollamış ve bu raporlar odanın bülteninde yayınlanmıştır. İstanbul'da Fransız ticari hacminin genişletilmesi amacı doğrultusunda rekabetin çok güçlü olduğu diğer Avrupalı devletlerin faaliyetleri de yakından takip diliyordu. Öte yandan İzmir Fransız Ticaret Odası "küçük kardeş" olarak nitelendirilmiş ve nizamnamesini İstanbul Fransız Ticaret Odası'nınkine çok benzer hazırlanmıştır. Doktora tezi olarak hazırlanan bu çalışmada, II. Abdülhamid döneminde İstanbul Fransız Ticaret Odası'nın kuruluş yılları ve faaliyet gösterdiği alanlar incelenmiştir. İstanbul Fransız Ticaret Odası'nın aylık olarak yayınladığı bülteni ve Fransız Dışişleri Bakanlığı ile yapmış olduğu diplomatik yazışmalar söz konusu bu çalışmanın temelini oluşturmuştur. Osmanlı arşiv belgeleri ve dönemin Fransız basın yayınlarından da çalışmanın inşası için yararlanılmıştır. Bu çalışma İstanbul Fransız Ticaret Odası'nın Osmanlı- Fransız ticari ilişkileri içerisindeki rolünü, İstanbul'daki diğer Fransız kurumlarıyla ilişkilerini ve faaliyet gösterdiği alanlardaki etkisinin anlaşılmasına da katkı sunmaktadır.