Özgün işlevini yitirmiş, yeniden işlevlendirilen yapıların tasarım sürecinin değerlendirilmesi ve Hışvahan örneğinin incelenmesi

Abstract

İçinde bulduğumuz çağda sürekli olarak yaşanan sosyo ekonomik gelişmeler; kent ölçeğinde yeni biçim ve düzenlemeleri beraberinde getirmektedir. Artan nüfus ve gelişen kent yapısı ile yaşam alanları zamanla merkezden kent çevresine doğru genişlemektedir. Kent merkezlerinde kurulan ilk yaşam alanları, toplumların geçmişten bugüne kadar kazandıkları kültürel doku ve birikimlerini yansıtan, aidiyet duygusunu kazandıran en önemli mekanlar olarak yer almaktadır. Kent ölçeğinde yaşanan tüm sosyal, kültürel ve ekonomik değişimlerden yapıların ve mekanların etkilenmesi kaçınılmaz olmaktadır. Gaziantep, binlerce yıllık bir coğrafyada birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır ve geçmişten günümüze geniş bir kültürel zenginliğe sahiptir. Varolduğu günden bu yana Türkiye'nin önde gelen ticaret ve sanayi kentlerinden biri olan Gaziantep, kentsel büyümenin ve sosyal yaşam alanlarındaki değişimin global gelişmelerin etkisinde yaşandığı bir kenttir. Yaşanan tüm gelişmeler kentsel dönüşüm projelerine önem kazandırırken, kültür varlıklarının zenginliği ise kentin turizm ekseninde de gelişmesini sağlamaktadır. Yaşanan bu gelişme, tarihi geçmişe sahip birçok yapı ve kültür varlıklarının korunması ve yaşatılması bilincini de beraberinde getirmektedir. Yeniden kullanım ile yapının topluma kazandırılması ve sosyal çevrenin faydalanması amaçlanmaktadır. Tez kapsamında incelenmekte olan Hışvahan örneği, 1568 yıllarında bölgede yer alan ilk han olarak bilinirken; gelişen kent yapısı sonucunda özgün işlevini yitirmiş, bakımsız kalmış, terk edilmiş ve yok olmuş bir yapıya dönüşmüştür. Tarihi bir geçmişe sahip olması, ait olduğu toplumla ilişkisinin sürdürülebilmesi ve gelecek kuşaklara aktarılması için yeniden işlevlendirilmektedir. Koruma ve yaşatma kapsamında ele alınan projede; yapının sosyal çevre ile olan ilişkisi, mimari ve fiziki durumunun analiz ve sentez çalışmaları sonucunda, bir takım restorasyon yöntemleri uygulanmıştır. Ticaretin yapıldığı ve yolcuların misafir edildiği, pamuk kozası anlamına gelen Hışvahan, özgün işlevinden uzaklaşmadan, kullanıcıların kent kültürüne tanık edilerek ağırlandığı butik otel işlevi ile yeniden kente kazandırılmaktadır. İç mekan müdahalelerinde uygulanacak tasarım ilkelerini; kente özgü olan soyut ve somut kültürel mirasın yaşatma bilinci şekillendirmektedir. Kentin kültürel birikimlerinden olan lokal el sanatları; mekanda yer alan hacim ve yüzey tasarımlarına, sirkülasyon elemanlarına, aydınlatma ve donatı elemanlarına yansıması tez kapsamında incelenmektedir.