Yavaş şehir (Cittaslow) hareketinin sağlıklı şehirler bağlamında değerlendirilmesi : Abbiategrasso (İtalya) yerleşimi üzerinde bir inceleme

Abstract

Bu yüksek lisans tezi, Yavaş Şehirlerin neden sağlıklı şehirler olduğu sorusunu yanıtlamak üzere doğmuştur. Bu amaçla, kuramsal çerçevede ideal kent arayışlarının gelişim süreci, sağlıklı şehirler bağlamında bilimsel araştırma tekniklerine sadık kalarak incelenmiştir. 20. Yüzyılda Modernizm ve sonrasındaki gelişmelerle birlikte, kentsel tasarımdaki ana hedeflerden biri, "hız" kavramıydı. Ancak ne var ki hızlı yaşamın vaat ettikleri, insanların sosyal yaşamında ve kentlerde çürümeye yol açtı. Küreselleşen dünyada daha hızlı yaşam tarzı, sürekli bir şeylere yetişme telaşı, motorlu araçların ve yapay zekânın hayatımızı daha kolaylaştırmak adına biz farkında olmadan yaşantımıza sızmış olması aslında fiziksel, zihinsel, toplumsal hayatımıza ve sağlığımıza zarar vermiştir. Sağlıksız yaşam koşullarının nedenlerinden biri olan "küreselleşme" karşısında ağır bedel ödemiş olan toplumlarda, 21. Yüzyıla gelindiğinde, kentsel planlama anlayışında "hız" kavramı artık ideal bir tasarım parametresi olarak görülmemeye başlanmış, bunun yerine; sürdürülebilir kentsel ve kırsal kalkınma (ekonomik, sosyolojik ve siyasi sürdürülebilir kalkınma) sağlık (insan sağlığı ile birlikte çevresel-fiziki-sağlık), erişilebilirlik gibi hedefler ön plana çıkmıştır. Ayrıca sakinliği, geleneği, yavaşlığı, doğaya dönüşü ve sağlıklı şehir kriterlerini temsil eden "Yavaş Şehir Hareketi" de giderek önem kazanmaya başlamıştır. Bugün Yavaş Şehirler, insanların bireysel davranışlarından fiziksel, zihinsel ve ruhsal sağlıklarına kadar pozitif yönde kazanımlar sunmaktadır. Ayrıca yavaş yaşam; hava, su, gürültü, çevre kirliliği seviyesini asgaride tutmada ve sera gazı emisyonu seviyelerinin azalmasında etkin rol oynamaktadır. İnsanın fiziksel ve ruhsal sağlığına sağladığı faydalar yanında, biyolojik çevrenin sağlığı için de yavaş yaşam tarzına, bugün her zamankinden daha fazla ihtiyaç olduğu bir gerçektir. Modern insanın hıza olan bağımlılığı, tüm dünyada yaşanan yıkımın ve salgın hastalıkların yayılmasının (Covid-19 pandemisinde olduğu gibi) en önemli nedenlerinden biridir. Şehirleri yavaşlatmak ile toplu bir rehabilitasyon eyleminde bulunmak, bu bağımlılığı kısmen de olsa azaltabilecek bir eylemdir. Tezde yapılan bilimsel çalışmalar neticesinde, yavaşlayan bir şehrin, sağlıklı bir toplum ve sağlıklı mekânlar yaratmada oldukça önemli bir kentsel yaşam modeli olduğu yargısına varılmıştır. Bu yargıya ulaşmayı, İtalya'da Milano metropolüne bağlı bir Yavaş Şehir yerleşimi olan Abbiategrasso komünündeki yerinde gözlem ve alan araştırmasına dayanan veriler sağlamıştır.