Troya Tarihi Milli Parkı sınırları içinde yer alan taşınmaz kültür varlıklarının belgelenmesi ve sürdürülebilirliklerinin sağlanması doğrultusunda bir araştırma

Abstract

Milli Parklar sahip oldukları doğal değerlerin yanında eşsiz taşınmaz kültür varlığı örneklerine de ev sahipliği yapmaktadırlar. Bu bağlamda, güncel koruma ve planlama yaklaşımı ile ilgili literatür incelendiğinde, alansal boyuttaki koruma ve planlama çalışmalarının doğal öğeler yanında kültürel öğeleri de kapsayacak şekilde yürütülmesi gerekliliği açıkça görülmektedir. Bu açıdan ele alındığında, TTMP; Ülkemiz sınırları içerisinde yer alan, birbirleriyle kavramsal boyutta ilişkili pek çok doğal ve kültürel varlığı bir arada bulunduran Dünyaca tanınmış bir alandır. Bu çalışmayla; TTMP'nin kaynak değerlerini oluşturan söz konusu taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının etkin bir şekilde sürdürülebilirliklerinin sağlanmasını amacıyla yürütülecek koruma ve planlama çalışmaları için temel ilkelerin ortaya konduğu bir başvuru kaynağı oluşturulması amaçlanmıştır. Çalışmanın II. Bölümü Milli Park kavramının tanımlanmasına ayrılmıştır. Bu bölümde Milli Park kavramının Dünya'da ve Ülkemizdeki gelişim süreci, literatürde Milli Park kavramı ile yer alan tanımlamalar ve ilgili uluslararası ve ulusal yasal ve yönetsel çerçeve irdelenmiştir. Çalışmanın III. Bölümü ise TTMP ve onu oluşturan öğeler incelenmiştir. Bu kapsamda; Milli Park'ın bilimsel araştırma, koruma ve planlama geçmişi irdelenmiş; Milli Park sınırları içinde ve yakın çevresinde yer alan kültürel ve doğal değer özelliği taşıyan öğelerin incelenerek bu anlamda bölgenin zenginliği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışma kapsamında, TTMP ve yakın çevresinde yer alan taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının güncel durumlarının özgün nitelikli bir bilimsel yöntem aracılığıyla ele alınması yaklaşımı benimsenmiştir. Bu bağlamda çalışmanın yöntem kurgusunu destekleyecek şekilde oluşturulan TTMP Koruma Amaçlı Karar Destek Sistemi'nin tasarımı ve özellikleri ile ilgili detaylar çalışmanın IV. Bölümü'nde ortaya konulmuştur. TTMP ve yakın çevresinde yer alan taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları günümüzde pek çok koruma sorunu ile karşı karşıyadır. Bu kapsamda, çalışmanın V no'lu son bölümünde ise TTMP Koruma Amaçlı Karar Destek Sistemi aracılığıyla oluşturulan analizler yardımıyla Milli Park Sahası ve yakın çevresinde süregelen bu koruma sorunları ortaya konulmuş, bu sorunların çözümü doğrultusunda çözüm önerileri getirilmiştir. Sonuç olarak; bu çalışmayla TTMP örneği üzerinden, Milli Parklar ve benzer nitelikteki diğer tüm korunan alanlar içinde yer alan taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının aynı kavramsal bütünlük içinde ve ortak bir yaklaşım doğrultusunda sürdürülebilirliklerinin sağlanması amacıyla yürütülmesi öngörülen koruma ve planlama çalışmaları sürecinde benimsenebilecek bir koruma ve planlama yaklaşımının temel ilkeleri ortaya konmuştur.