Bina cephelerinin yenilenmesine karar vermek için kullanılabilecek bir değerlendirme modeli

Abstract

İnsan yaşamının büyük bir bölümünü geçirdiği binalar, çeşitli etkenlerle zamanla işlevsel özelliklerini kaybedebilir, kullanıcı istek ve ihtiyaçlarını tam olarak yerine getiremez duruma gelebilirler. Bina ve dış mekan arasında bariyer oluşturması dolayısıyla tüm fiziksel etkenlerden en çok etkilenen ve bir çok yapı elamanı ile bağlantılı olması dolayısıyla bu etkiyi iç mekana yansıtarak bina genelini en fazla etkileyen eleman cephelerdir. Bu nedenle, cephe sistemlerinin binanın toplam performansı üzerindeki etkisi tartışılmazdır. Binanın toplam performansının artırılması veya mevcut performansın korunmasındaki, anahtar faktörlerden biri cephelerin yenilenmesidir. Cephede yapılacak kısmi veya kapsamlı yenilemeler, binanın her türlü performansına doğrudan yansıyacaktır. Bu durum, cephe yenilemenin, binaların sürdürülebilirliğini sağlama açısından yenileme stratejileri arasındaki önemini de açıkça ortaya koymaktadır. Ancak, bina performansının korunması ve artırılmasının sağlanmasında yenileme eyleminin gerçekleştirilmesi kadar yenileme kararının verilmesi ve doğru yenileme stratejilerinin belirlenmesi de etkilidir. Bu çalışmada, mevcut bir bina cephesini yenilemeye karar verme sürecinde ve sonrasında kullanılabilecek, cephenin mevcut durumunun değerlendirilmesi ve bu değerlendirme sonrasında yenilenme gerekli görülen cephenin hangi süreçte yenilenmesinin uygun olacağının tespit edilmesine yönelik bir yöntem geliştirilmeye çalışılmıştır. Yedi bölümden oluşan çalışmada izlenen adımlar aşağıda özetlenmektedir; İlk bölümde, problemin tanımı yapılmış, çalışmanın amacı, kapsamı ve çalışmada izlenen yöntem açıklanmıştır. İkinci bölümde, çalışmaya temel oluşturan ilgili kavramlar üzerinde durulmuştur. Yenileme kavramının ulusal ve uluslar arası kaynaklardaki karşılıkları incelenmiştir ve bunlarla ilgili bilgiler aktarılmıştır. Sonrasında, yenilemeye karar verme sürecinde bir yön verici olarak yıkım yerine yenilemeyi destekleyen nedenler açıklanmış ve cephe yenilemenin bu noktadaki önemi vurgulanmıştır. Üçüncü bölümde; cepheleri oluşturan sistemlerin sınıflandırılması üzerine bilgiler verilmiştir. Çalışmanın dördüncü bölümünde; bir cephenin karşılaması gerekli fonksiyonlar üzerinde durulmuş ve bu fonksiyonları yerine getirebilmesi için taşıması gerekli performans özelliklerinin belirlenmesi yoluna gidilmiştir. Ardından, bir cephenin kendisinden beklenen performansı sağlayamamasına, ve karşılaması gerekli fonksiyonları yerine getirememesine neden olan etkenler araştırılmıştır. Beşinci bölümde; değerlendirme, mimarlıkta değerlendirme ve durum değerlendirme kavramları tanımlanmıştır. Bina durum değerlendirmesi yapılırken izlenmesi gerekli süreç analiz edilerek, durum değerlendirmenin temel adımları detaylarıyla açıklanmıştır. Sonraki adımda, Avrupa'da çeşitli ülkelerde kullanılmakta olan bina durum değerlendirme yöntemleri irdelenmiştir. Çalışmanın odak noktasını oluşturan altıncı bölümde; mevcut bir bina cephesinin yenilenme ihtiyacının belirlenmesi ve cephedeki problemlerin giderilmesi için yapılacak yenilemenin hangi süreçte gerçekleştirilmesi gerektiğinin tespit edilmesini amaçlayan bir model önerisi geliştirilmiştir. Çalışmada geliştirilen yönteme ilişkin ortaya çıkan sonuçlar ve sağlayacağı faydalar yedinci bölümde açıklanmıştır.