Tarihi yarımada hanlar bölgesi Caferiye Han koruma önerisi

Abstract

Tez kapsamında öncelikle, yapının tarihi ve inşa edildiği dönemdeki koşulları ile yapının içerisinde bulunduğu Hanlar Bölgesi'nin konumu, tarihsel gelişimi ve ticari yönden önemi üzerine çalışmalar yapılmıştır. İstanbul İli, Fatih İlçesi, Beyazıt Semti, Mercan Mahallesi, Mercan Caddesi'nde bulunan hanın, kitabesinde 1888 tarihi yazmaktadır. Yapı, İran'dan İstanbul'a göç eden tüccar Ali Ekber Karadağlı tarafından yaptırılmıştır. Yapının tarihsel süreci ve geçirdiği evreleri görmek için farklı dönemlere ait hava fotoğrafları, haritalar, ticaret yıllıkları incelenmiştir. Kaynaklardan, yapının yıllar boyunca terzi, komisyoncu, parfümerici gibi farklı ticari işlevlere ev sahipliği yaptığı öğrenilmektedir. Yapı, günümüzde tekstil ürünlerinin satıldığı ve atölyelerin bulunduğu bir han olup özgün işlevine uygun olarak kullanılmaktadır. 20. yüzyıl başında çıkarılan bir ticaret yıllığında adı geçen han, İstanbul Fatih bölgesinde bakımsızlık ve bazı tahribatlara rağmen özgün plan şemasını, yapı elemanları ve malzemelerini koruyarak günümüze kadar ulaşan önemli bir örnektir. Yapının plan özellikleri, cephe özellikleri, taşıyıcı sistem özellikleri, örtü sistemi, mimari elemanları gibi tüm mimari özellikleri detaylı olarak incelenmiştir. Hanın geleneksel avlulu planı, 19. yüzyıl mimari üslubu ve teknolojisi ile inşa edilmiştir. Caferiye Han nitelikli taş işçiliği, özenli cephe düzenleri ve döneminin teknolojisini yansıtan yapı elemanları ile özgün bir yapı olarak nitelendirilebilir. Yapılan araştırmaların ve yapı üzerinde tespit edilen izlerin değerlendirilmesi sonucunda, yapının uğradığı bozulmalar tespit edilerek özgün haline yönelik çıkarımlarda bulunulmuştur. Yapı, plan şemasını büyük oranda korumasına rağmen mekânsal olarak bir takım bozulmalara maruz kalmıştır. Yapılan tüm tespitler ve değerlendirmelerden elde edilen sonuçlar doğrultusunda restitüsyon önerisinde bulunulmuştur. Önerilen restitüsyon projesinde, yapının ilk yapıldığı tarihte sahip olduğu plan şeması, cephe düzeni ve taşıyıcı sistem özellikleri korunmaya çalışılmıştır. Yapı üzerindeki izler doğrultusunda özgünden uzaklaşmayarak mevcut fonksiyonunu koruyan bir restorasyon projesi hazırlanmıştır. Yapılan restorasyon projesi ile yapının özgün unsur ve işlevinin kaybedilmeden korunabilmesi hedeflenmektedir. Caferiye Han, yapıldığı dönemdeki işlevini korumakta ve 19. yüzyılda yapılmış açık avlulu yapı örneği olarak nitelendirilmektedir. Yapım teknikleri ve bezeme bakımından döneminin karakteristik özelliklerini taşıyan Caferiye Han'ın restorasyonunu ve yeniden kullanımını içeren bu tez, yapının gelecek kuşaklara aktarılabilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.