Kosova geleneksel konutlarının Osmanlı sivil mimarisindeki yeri ve Prizren Şehzade Musa Konağı örneğinde koruma yaklaşımı

Abstract

Yugoslavya'nın parçalanması sonucu 2008 yılında Kosova bağımsızlığını ilan ederken, başta Türkiye olmak üzere birçok dünya ülkesinden, ekonomik, sosyal ve kültürel alanda destek almıştır. Bu bağlamda eski mimari eserler Türkiye ve UNESCO tarafından gönderilen uzmanlarca araştırılıp incelenmeye başlanmıştır. Ancak bu çalışmalar arasında konut mimarisi yeterince ele alınmamıştır. Hızla yok olan bu eserlerin bilime kazandırılması hedeflenmiştir. Amacımız Kosova'nın sahip olduğu geleneksel konut dokusunun incelenmesi ve mimari özellikleriyle Osmanlı sivil mimarisindeki yerini belirlemektir. Bu bağlamda şehzade Musa Konağı örneğinde çevreden gelen tüm etkileri de dikkate alarak bir koruma yaklaşımı sunmaktır. Tez beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde: Kosova konutlarının Şekillenmesinde etkili olan faktörleri; coğrafi durumu ve tarihçesi, sosyo – kültürel yaĢamı ve geçmişteki önemli kent dokularının oluşumundaki etkenleri irdeledik. İkinci bölümde: Kosova geleneksel konutlarının genel özellikleri incelenmiş; bu özelliklere sahip olanlar hem kendi aralarında hem Anadolu Türk Evleri ile karşılaştırılmıştır. Böylece Kosova geleneksel konutlarının Osmanlı sivil mimarisindeki yeri belirlenmek istenmiştir. Üçüncü bölümde: Kosova geleneksel konut mimarisi koruma sorunları; konutların bozulma nedenleri ve koruma yaklaşımını irdeledik. Bozulmaların nedeni olan fiziksel ve sosyal etkiler, doğal olayların oluşturduğu nedenler, insana bağlı nedenler, sosyal ve ekonomik yapıdaki değişimler doğrultusunda incelenmiştir. Buna bağlı olarak korunması ile ilgili çözümler; alan ölçeğinde ve yapı ölçeğinde incelenmiştir. Dördüncü bölümde: Prizren şehzade Musa Konağı'nın genel bir tanımı yapılarak günümüzdeki durumu değerlendirilmiştir. Restitüsyon projesi için yararlanılan kaynaklar doğrultusunda, restitüsyon önerisi hazırlanmıştır. Restorasyon önerisinde ise yapıya viii yapılması gereken müdahalelere yer verilip yapının varlığını daha sağlıklı devam ettirmesi için yeni işlev önerisinde bulunulmuştur. Beşinci bölümde: Katalog bölümünde Kosova geleneksel konutlarından seçilen örnekler ayrıntılı biçimde ele alınarak tanıtılmıştır. Üçü bugün mevcut olmayan toplam on adet yapının incelendiği bu bölümde bölgedeki çok sayıda ev arasında özgün olanlar seçilmeye çalışılmıştır.