Kentsel koruma alanlarının yaşatılmasında kültürel yatırımların önemi, İstanbul Fener ve Balat örneği

Abstract

Bu araştırmanın amacı; kültürel yatırımların köhneme tehlikesiyle karşı karşıya kalan kentsel koruma alanlarının yaşatılmasındaki rolünün incelenmesidir. Türkiye’de sit kararları ile koruma altına alınan tarihi merkezlerin çoğu bir değer yitimi sürecinde bulunmaktadır. Söz konusu süreç, müdahale edilmedikçe geri dönüşü zorlaşan bir girdap özelliği taşımakta ve gereken tedbirler zamanında alınmadığı takdirde mirasın kaybedilmesi tehlikesi ortaya çıkmaktadır. Bu süreç içindeki tarihi kent dokularının iyileştirilmesine yönelik yatırımların yapılması gerekmektedir. Ancak ülkemizde ekonomik ve sosyal getirileri göz ardı edilen bu tür yatırımlara birer kayıp olarak bakılmakta dolayısıyla kültür varlıklarının korunmasında yasaklama ağırlıklı bir yaklaşımla yetinilmektedir. Oysa bu tür yatırımlar, kültürel varlıkların korunmasının yanı sıra o alandaki ekonomik ve sosyal sorunların çözülmesinde etkili olarak gelişmenin sağlanmasında önemli bir rol oynamaktadırlar. Çalışmanın ilk bölümünde uluslararası ve ulusal planda koruma anlayışının gelişimi süreç içersinde dönemler halinde ele alınacaktır. İkinci bölümde kültürel yatırımlar ile bu yatırımlara yaklaşımlar genel bir şekilde tanımlanacaktır. Üçüncü bölümde kentsel koruma alanlarında kültürel yatırımların yaratacağı fiziksel, ekonomik ve sosyal etkiler üzerinde durularak dünyadan örneklerin temel özellikleri aktarılacaktır. Son bölümde ise kültürel yatırımlar bakımından önem taşıyan İstanbul’da örnek teşkil edebilecek olan Fener ve Balat Semtleri Rehabilitasyonu Projesi değerlendirilecektir. Söz konusu değerlendirmede, 1998 yılında üretilen proje ile şuanda uygulama aşamasında olan 2003 tarihli proje kıyaslanmaya çalışılacaktır. Kentsel koruma alanlarında gerçekleştirilecek olan kültürel yatırımlar için bir model oluşturulmasının gerekliliği üzerinde durulacaktır.