Tarihi ve doğal çevrelerde koruma-turizm ilişkisi Eyüp örneği

Abstract

Tarihi ve doğal çevrelerin korunması sosyal, ekonomik, yasal, teknik boyutlarla ele alınması gereken bir süreçtir. Doğal ve kültürel kaynakların yanlış kullanımları, ekonomik kaygıların korumanın önüne geçmesi ile bu kaynaklarda telafisi zor tahribatların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Tarihi ve doğal çevrelere ekonomik işlevsellik getirilerek korunması gereksinimi sonucu bu çevrelerde ortaya çıkan turizm işlevi, koruma-kullanma dengesinin kurulması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Turizme sadece ekonomik bir kaynak olarak bakmak doğal ve tarihi çevrenin tahribine yol açabilir. Turizmi böylesine kötü sonuçları ortaya çıkaracak ekonomik faaliyet olmaktan ancak doğru bir turizm planlaması kurtarabilir. Doğru bir turizm planlaması; turizmin temel kaynakları olan tarihi ve doğal çevrelerin korunmasını, bu kaynaklardan sürekli biçimde yararlanılmasını sağlarken ekonomik gelişimi de sağlar. Turizmin ekonomiye etkilerinin yanında, toplumsal ve fiziksel etkileri de bulunmaktadır. Turizm bir toplumun yaşam tarzını, kültürel değerlerini, diğer ülke insanlarına bakış açısını etkileyen sosyal bir olaydır. Turizmle birlikte ekonomik refah seviyesinin artması toplumda olumlu bir gelişme olarak ortaya çıkarken, suç oranlarında artış, kültürel değerlerde yozlaşma, gençlerde turist davranışlarını taklit etme gibi olumsuz etkileri de ortaya çıkabilmektedir. Turizm kentsel kalite ve bakımlı bir çevre gerektirmesi yönüyle fiziksel olarak kentte olumlu etkilerin ortaya çıkmasına neden olduğu gibi, aşırı kullanım, trafik, bilinçsiz turist kullanımı gibi nedenlerle fiziksel bozulmaları ve tahribatları da beraberinde getirebilmektedir.Turizmde doğal çevrenin korunmasını sağlayacak en etkin yöntem bu alanların sahip olduğu potansiyellerin rasyonel bir şekilde kullanılmasını sağlayacak düzenlemeler yapmaktır. Turizmde tarımsal alanların, orman alanlarının veya kıyıların koruma ve yararlanma biçimlerinin saptanarak kullanılması, bu alanların kullanımdan doğabilecek tahribini önlemiş olur. Mimari mirasın korunması ise doğru kullanımı ile mümkün olmaktadır. Tarihi çevreyi oluşturan, anıtsal nitelikli yapılar ve sivil mimarlık örneklerinin sorunları arasında ekonomik ve sosyal koşullar nedeniyle bu yapıların özgün kullanımlarının devam edememesi yer almaktadır. Turizm burada sağladığı kullanım olanaklarıyla, mimari mirasın kullanılarak korunmasında önemli bir rol üstlenmektedir.Turizm ve koruma, koruma kullanım dengelerinin sağlanması durumunda birbirinin sürekliliğini sağlayan bir ilişki içerisindedir. Turizmin geliştiği çevrelerde yanlış kullanım kararlarıyla ortaya çıkan sorunlar, bu alanların cazibesini kaybetmesine, turist ilgisinin azalmasına neden olmaktadır. Koruma kullanım dengelerinin doğru bir şekilde kurulması turizmin ortaya çıktığı çevrelerin sahip olduğu potansiyellerin, sorunların, bugüne kadar gelinen süreçte geçirilen evrelerin her yönüyle ele alınarak değerlendirilmesini gerektirmektedir. Bu çalışma kapsamında incelenen Eyüp ilçesi bu bağlamda incelenerek, koruma kullanım dengesinin sağlanması, turizmin koruma lehine gelişmesi yönünde öneriler getirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Koruma, Kullanma, Turizm, Sürdürülebilirlik, Tarihi Çevre, Doğal Çevre