Kentsel yenileşme süreci bağlamında soylulaştırma: Fener-Balat örneği

Abstract

Bu çalışmada ‘kentsel yenileşme’ ve ‘soylulaştırma’ kavramlarının ve evrelerinin açıklanması, bölge ve ülke ölçeğinde kentsel yenileşme deneyimlerinin ve İstanbul’da yaşanan soylulaştırma süreçlerinin anlatılması ve daha sonra da FenerBalat’ta uygulanan ve birçok özelliği ile ülkemizde ilk sayılabilecek bir kentsel yenileşme projesi olan, Fener ve Balat Rehabilitasyon Projesi’nin değerlendirilmesi, son olarak da bu proje ile birlikte yaşanmaya başlanan Fener ve Balat’taki soylulaştırma sürecinin ele alınması amaçlanmaktadır. ‘Kentsel yenileşme’, temel olarak kentsel alanda yaşanan sorunların, fiziksel, ekonomik ve sosyal boyutların birlikte ele alınıp, bütünleştirici bir yaklaşımla çözülmesidir. Son dönemde planlamanın gündeminde kentsel yenileşme uygulamaları ile birlikte tartışılan başka bir kavram olan ‘soylulaştırma’ ise, genel olarak orta ve üst-orta sınıfların kent içinde dar gelirli ve yoksul kesimlerin yaşamakta olduğu, köhneleşmeye yüz tutmuş tarihi konut alanlarına yerleşmelerini ve buraları yenileyerek kendi yaşam standartlarına uygun hale getirmelerini içeren bir süreçtir. Fener - Balat Rehabilitasyon Projesi de, bir kentsel yenileşme projesinin ( bunu amaçlamasa da ) sonucunda, uygulama yapılan bölgede soylulaştırma sürecinin yaşanmasına yol açabileceği ya da bu süreci hızlandırabileceğine dair bir örnek olarak karşımızda durmaktadır. Bu proje yaşadığı gelişmeler, eğilimler ve bu süreçte ortaya çıkan dirençlerle, kentsel yenileşmeyi ifade eden, böyle bir rehabilitasyon projesinin ne kadar çok boyutlu, karmaşık, birbiriyle bağıntılı, zorlu ve uzun bir süreç olduğunu ortaya koymaktadır.