Stratejik mekânsal planlama’da kentsel projeler “proje süreç yönetimi”

Abstract

Toplumsal değişim dinamikleri ile tanımlanan farklı ekonomik ve siyasal gelişmelerin kentsel mekana yansıma biçimine göre kentsel planlama anlayışı da dönemsel olarak farklı biçimlerde anlam kazanmıştır. Mekansal değişmeler ve yeni yapılanmalar bağlamında, değişim dinamikleri arasında en fazla ses getiren Küreselleşme dinamiği ile kentlerin uluslararası düzlemde artan rekabet ortamında yer alabilmesi için artan çabalar, Mekansal Stratejik Planlama yaklaşımının gelişmesine hız kazandırmış, bu yaklaşım kapsamında da kentsel projeler, hem Batı’da hem de Türkiye’de uluslararası düzlemde yer edinmenin, etkin mekansal araçları olarak gelişmiştir. Böylece, ekonomik güç kazanma, çevresel sorumluluğu arttırma, iyi bir yönetişim sağlama, sosyal dengeyi kurma ve yaşanabilir çevre koşulları hedefleri doğrultusunda kentsel projeler, yalnızca fiziksel düzenleme araçları olarak değil mevcut ve olası sorunların çözümüne odaklı eylem alanları olarak önem kazanmış ve mekan özelliklerinin iyi analiz edildiği bir hazırlık sürecine yayılarak, çok aktörlü bir yapı içerisinde katılım esasına dayanması ilke olarak benimsenmiştir. Ancak; günümüzde, mekansal sorunların giderek artması referans alınırsa; sorunların çözümüne yönelik geliştirilen kentsel projelerin; hazırlanmasından uygulanmasına kadarki aşamalı yapısı içerisinde, gerek planlama ilkelerinin ve mekan özelliklerinin gözardı edilmesi, gerek projelerin izleme mekanizması olarak yasal dayanaklardaki eksikliklere dayalı geliştirilmesi gerekse kurumsal düzenlemelerdeki yetersizliklere bağlı yaşanan yetki karmaşası, projelerin etkin olarak işlememesinin nedeni olarak ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple, kentsel projelerin kentsel planlamayla ve mekânla bütünleşmesi için; öncelikle kentlerin mevcut durumunun ortaya konması, proje hazırlık aşamasından uygulanma aşamasına kadar izleme ve değerlendirme mekanizmalarının net bir şekilde tanımlanması, belirlenen amaç ve hedeflerin mekâna birer kazanım olarak dönmesi için gerekli koşullardır. Bu kapsamda, Avrupa Birliği’nce geliştirilmiş olan ‘Proje Çevrim Yönetimi; kentsel projelerin planlama ilkeleriyle bütünleşik bir çerçevede geliştirilerek, mekânsal ve toplumsal katkının artmasına olanak tanıyan etkin bir uygulama biçimi olması sebebiyle öneri model olarak tez çalışmasında ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Değişim Dinamikleri, Mekânsal Stratejik Planlama, Kentsel Projeler, Proje Çevrim Yönetimi