Sürdürülebilir gelişme bağlamında havza planlaması ve yönetimi: Alibey içme suyu havzası örneği

Abstract

20. yüzyılın en önemli paradigması haline gelen ‘sürdürülebilir kalkınma’ kavramı, çevreyi kalkınmanın içerisine almaya çalışan bir kavramdır. Bu kavram kapsamındaki tartışmalar planlama alanına da yansımış ve planlamanın en güncel tartışma noktalarını oluşturmuştur. Sürdürülebilir kalkınma beraberinde yeni kavramları ve açılımları da beraberinde getirmiş, bu bağlamda havza planlama ve yönetimi konuları önem kazanmış ve sürdürülebilirliğin sadece kentsel değil bölgesel boyutuna dikkat çekilmiştir. Çalışmanın çıkış noktasını da yukarıda belirtilen içme suyu havzaları, havza planlama ve yönetim konuları oluşturmaktadır. İstanbul’un temel yaşam kaynaklarından biri olan su toplama havzaları gerek fiziksel gerekse mevzuat, yönetim ve sosyal sorunların oluşturduğu plansız ve denetimsiz bir kentleşme süreci ile karşı karşıyadır. Su havzaları yanlış arazi kullanım politikaları, mevzuattaki çelişkiler, yönetim eksikliği ve karmaşası, kurumlar arası iletişimin olmayışı nedeniyle, yapılaşma baskısı altındadır. Buna bağlı olarak bu sorunların çözüm yollarının belirlenmesi gerekmektedir. Bu amaçla çalışmada verileri derleme, havza bazında veri tabanı oluşturma gibi güçlüklerin yanında bölge planlama için en uygun ölçeği sunması nedeniyle de havza ölçeği benimsenmiştir. Ele alınan tez çalışmasında sırasıyla sürdürülebilirlik kavramı ve açılımları, bölge planlama anlayışının sürdürülebilirlik ve planlama için önemi, havza planlama ve yönetimi konularının önemi vurgulanmış, farklı ülkelerde havza koruma politikaları ile Türkiye’de havza planlamanın altlığını oluşturan yasal çerçeve ve yönetim boyutu değerlendirilerek, çalışmanın ana mekanı olan Alibey Havzası’nda havza planlama adına coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak analizler yapılmış, sorunlar incelenmiş ve öneriler getirilmiştir. Bu kapsamda çalışmanın amacı, Alibey İçme Suyu Havzası’nda doğal eşik oluşturan temel değerleri belirleyerek fiziki ve sosyal çevredeki sorunları ortaya koymak ve havza bazında bütüncül bir planlama yaklaşımı ve havza yönetim modeli yaklaşımı getirmektir