Kentsel planlama ve proje bütünleşme süreci Kayseri kenti örneği

Abstract

Değişim dinamikleri olarak tanımlanan farklı ekonomik ve siyasal gelişmelerin, mekansal ölçekte yansıma biçimine bağlı olarak, kent planlama ve tasarım anlayışı dönemsel olarak farklı biçimlerde anlam kazanmıştır. Kentsel değişim sürecinde gelişen yeni yapılanmalar ile birlikte, Küreselleşme, kentlerin uluslararası düzlemde artan rekabet ortamında yer alabilmesi için Mekansal Stratejik Planlama yaklaşımını gündeme getirmiştir. Kentsel projeler ise ekonomik güç kazanma, gelişmeyi yönlendirme, kamu-özel işbirlikleri ile yeni bir yönetim modeli oluşturma, karma kullanımlar ile sosyal dengeyi kurma ve yaşanabilir çevreler yaratma hedefi ile bu yaklaşımın en temel eylem alanları olarak yapılanmaya başlamıştır. Ancak; günümüzde, kentlerin parçalı ve çoklu yaşadığı değişim ve beraberinde araç olarak kullandığı projelerin getirdiği, kopuk ve özelleşmiş mekanlar, ayrışma yaratmakta, sosyal kopuklukları da tetiklemekte ve sonuçta hem sosyal hem de mekansal olarak bütünlüğün bozulmasına neden olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, kentsel gelişmede proje temelli yaklaşımların gelişim sürecinin irdelemek ve sonuçta kentte mekansal ve toplumsal bütünleşme sorununa yönelik kavramsal bir model geliştirilmektir. Tezin birinci bölümünde, değişim dinamikleri sonucu kentlerde yaşanan kentsel proje yaklaşımlarına ilişkin mekansal planlama problemleri kısaca özetlenmiş, tezin amaç ve önemi açıklanmıştır. İkinci bölümde, modernizm, postmodernizm ve küreselleşme ile kent planlama ve kentsel tasarım bağlamında yaşanan değişim süreçleri irdelenmiş, üçüncü bölümde ise, kent planlama ve kentsel projeler ilişkisi ele alınmıştır. Kentsel proje kavramının gelişimi, stratejik planlanma ile ilişkisi, kentte yarattığı ayrışma ile ilgili süreçler ve bu ayrışmanın mekansal çözümü olarak kamusal mekanların yeniden yükselen değeri tartışılmıştır. Dördüncü bölümde, dünya üzerinde seçilen Buenos Aires, Atina, Amsterdam, Barselona, Berlin, Kopenhag, Rio de Genario, Liverpool, Lyon, Cape Town kentlerinde kentsel projeler, planlama süreçleri, projelerin, planlama, mekansal ve kullanıcılar yönünden bütünleşme stratejileri incelenmiştir. Sistematik olarak gerçekleştirilen değerlendirmenin ardından, planlama aşamasında, stratejik planlama odaklı, mekansal bağlamda, karma kullanımlı kamusal mekanlar ile temellendirilmiş, kavramsal bir sistem modeli önerilmiştir. Besinci bölümde ise, Kayseri kentinde gelişen kentsel projeler, kentin mekansal planlama süreçleri ile birlikte ele alınmış, dördüncü bölümde geliştirilen model üzerinden değerlendirilmiştir.