Türkiye’de 2000 yılından sonra tahliye olmuş politik kadınların hapishane ve sonrası deneyimleri

Abstract

Literatürde öteden beri önemli bir araştırma alanını oluşturan hapishane, genelde bir iktidar alanı olarak tanımlanmıştır. Hapishane, aynı zamanda iktidarın erkek egemen niteliğinin kristalize olduğu yerlerden biri olarak ele alınabilir. Dolayısıyla hapishane deneyiminde kadın mahkûmlar ile erkek mahkûmların maruz kaldığı iktidar uygulamalarının özelliklerinin, biçimlerinin ve düzeylerinin farklılık arz ettiği ileri sürülebilir. Hapishane sonrası da zor bir deneyime işaret etmektedir. Kadınlar da diğer bütün hapishane deneyimine sahip kişiler gibi "mahkûm" kimliğine ya da damgasına sahip olarak dışarı çıkmaktadır ve bu durum, "normal" toplumsal ilişkiler ve süreçler açısından farklı bakış açılarına, değerlendirmelere, yargılamalara, denetime ve dolayısıyla dışlanmaya maruz kalmak ve zaten "normdışı" kabul edilmek anlamına gelmektedir. Kadın mahkûmlar açısından dışarıdaki hayata dâhil olmak, çoğu kez eksiden başlamak demektir. Bu sürece hapishaneye konulma gerekçesi yapılan etno-politik aidiyetlerin zorlukları da dâhil edildiğinde kadınların katmanlı biçimde mağduriyetlerle karşılaştıkları söylenebilir. Kürt hareketleri, Türkiye'nin kuruluşundan beri etno-milliyetçi iddialarla gündemde olmuştur. 1980 sonrası Kürt hareketi ise, bugüne kadar sürekliliğini koruyabilmiştir. Bu hareketin en önemli bileşenlerinden biri de kadınlardır. Dolayısıyla Kürt hareketinde kadınların aktif katılımı incelendiğinde hapishaneler de ele alınmayı gerektiren alanlar arasına girmektedir. Zira Kürt hareketinin ve Kürt kadın hareketinin önemli bileşenlerinden biri, hapis deneyimi yaşamış veya yaşamakta olan kadınlardır. Hapishanelerde politik Kürt kadınları erkek mahkûmlarla kimi benzer uygulamalara maruz kalsalar da cinsiyet kimliklerinden dolayı iktidarın özgül olarak da hedefi olmuşlardır. Bu durum politik Kürt kadınları açısından hem etnik kimlikleri hem de cinsiyetleri nedeniyle daha farklı bir deneyim oluşturmuştur. Aynı şekilde kadınların hapishane sonrası deneyimlerinin şekillenmesinde de cinsiyet ve etnik kimlikleri etkili olmaya devam etmiştir. Anahtar kavramlar: Toplumsal Cinsiyet, Milliyetçilik, Etnisite, Hapishane, Kürt hareketleri, Kürt Kadın Hareketi