Abstract
Osmanlı Devletiʼnde karar organı olan Divan-ı Hümayun'da tutulan defterlerin en önemlisi olan Mühimme defterleridir. Osmanlı Devlet mekanizmasının işleyişi, tebaa ile olan ilişkiler, siyasi, askeri ve sosyal konulara dair hükümleri içeren birinci elden kaynak niteliğindedirler. Nitekim Önceden Osmanlı hâkimiyeti altına girmiş olan 38ʼi aşkin devletlerin tarihlerine ait kayıtlar mevcuttur. Bu ülkelerin yazarları tarihlerini yazerken osmanlı arşivine başvuru yapmadan yazdıkları eksik kalacaktır. Bu çalışmada kastedilen sudan, kânȗnî Sultan Süleyman zamanında fethedilen Sudan topraklarında bulunan Habeş eyâletidir. Bu eyaletin büyük bir kısmı bugünkü Sudanʼın toprakları üzerinde olup ilk merkezi Sudanʼnın meşhur liman şehri olan Sevâkin olmuştur. Osmanlı Arişviʼnde bulunan 267 Mühimme defterleri taradıktan sonra Habeş eyaletiʼnin kuruluş ve Osmanlıʼnın oradaki münâsebtleri ile ilgili hükümleri değerlendirdik. Dolaysıyla yapılan bu çalışma Mühimme defterlerindeki hükümler Sudan tarihine ışık tutması bakımında önemlidir. Anahtar kelimeler: Mühimme defterleri, Osmanlı, Sudan, Habeş, Sevakin, Musavva. .