Bir iletişim aracı olarak ekslibris ve işlevi

Abstract

Ekslibrisler kitapların ilk sayfasına yapıştırılan ve kitabın kime ait olduğuna dair bilgi veren, boyutları kitabın içinde kullanılması amacıyla baskı alanı 13 cm kareyi geçmeyen küçük iletişim araçlarıdır. Kitap sahibi için tasarlanmış bir görselin kalıba aktarılıp çoğaltılması ile oluşturulan bu küçük boyutlu grafikler, üzerlerinde "...'nın kütüphanesinden" anlamına gelen ekslibris yazısı ile kitap sahibinin adını mutlaka taşır. İlk basılı kitabın çıkışıyla aynı tarihlerde, kitabı koruma amacı ile 15. yüzyılda Avrupa'da doğmuş olan ekslibris, ilerleyen yüzyıllarda iletişim işlevini çoğaltarak kitap sahibinin temsiliyeti ve kişinin imajını taşıyan bir itibar nesnesi olma amacı ile ön plana çıkmıştır. Her iki işlevinde de ekslibris kişiye özel tasarlanan, zamana ve işleve dayalı bir iletişim aracı olmuştur. Bu çalışmanın ilk bölümünde ekslibrisin çıkış nedeni olan kitabın tarihçesine yer verilirken, o dönemdeki toplumsal yapısı ele alınmıştır. Ekslibrisin tarihçesi anlatılmış, çıktığı dönem Rönesans'ta toplumsal yapı ve buna bağlı ortaya çıkan sanat ve sipariş konusuna değinilmiştir. İkinci bölümde ekslibrisin bir iletişim aracı olarak, ilk yıllarından günümüze kadar geçen süreçteki gelişimi ve bugün geldiği noktadaki işlevi ve dönüşümü tartışılmıştır. Üçüncü ve son bölüm ise tarihsel gelişim içinde seçilmiş ekslibrislerin belgelenmesi ve dönemlerine göre kompozisyon, tipografi, koleksiyoncu ve tasarımcı bağlamında iletişim aracı olarak okumalarının yapıldığı bölümdür. ANAHTAR KELİMELER: Ekslibris, İletişim, Tasarım, Araç, İşlev, Koleksiyon, Sipariş