Erken cumhuriyet dönemi kalkınma arayışları ve Sovyet deneyimi: Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası

Abstract

1935?de faaliyete geçen Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası, Türk-Sovyet ekonomik işbirliğinin bir ürünüdür. Türkiye?nin ilk geniş çaplı modern tekstil fabrikası olan bu girişim, Kayseri?nin sanayileşmesi açısından da oldukça önemli bir nirengi noktasıdır. Fabrika kente, daha önce deneyimi olmadığı modern sanayi üretimini öğretmesi ve nitelikli sanayi işgücü yaratması yoluyla önemli katkılarda bulunmuştur. Söz konusu fabrikaya yalnızca faaliyette olduğu dönem üzerinden değil, kurulmasına yol açan anlayışın gelişimi bağlamında Milli İktisat üzerinden, modelini ve tasarımını borçlu olduğu sanayileşme deneyimi açısından, Sovyet sanayileşme deneyimiyle birlikte bakılması anlamlı gözükmektedir. Böylece Türkiye?nin bu devlete ait ilk sanayi girişimlerinden birine, hangi tarihsel süreç içinde, nasıl bir kalkınma anlayışı bağlamında ve neden söz konusu deneyimden ilhamla, nasıl bir uyarlamayla ortaya konulduğuna bakılmıştır. Bir diğer taraftan da fabrikanın kuruluşundan itibaren ortaya konan mekânsallık ve içeride gelişen toplumsal pratikler, fabrika içinden ve fabrika-kent ilişkisi bağlamında ele alınmıştır.