Geleneksel Diyarbakır evlerinin korunmasına ilişkin bir yöntem araştırması

Abstract

Bozulmaya yüz tutmuş geleneksel Diyarbakır evlerinin korunabilmesi için bir yöntem sunmayı amaçlayan tez; altı bölüm ve bunların sonuçlarının değerlendirilmesinden oluşmaktadır. Geleneksel Diyarbakır evlerinin şekillenmesinde; coğrafik, topografik ve iklimsel verilerin yanında, şehrin tarihsel gelişimi içerisinde sosyal ve ekonomik yapı etken olmuştur. Şehir dokusunu sınırlayan surlar, içinde bulundurduğu sivil mimariye ait geleneksel evlerin, dar sokaklarının ve mahallelerinin şekillenmesinde önemli rol oynamıştır. Kentte evlerin planimetrik düzeni; bir avlunun etrafında yer alan yazlık, kışlık ve mevsimlik bölümlerin organizasyonundan oluşmaktadır. Planlan oluşturan mimari öğeler sosyo-ekonomik verilerle de ilişkili olarak bazı yöresel değişikliklerle birlikte Türk Evinin yapısal özelliklerini yansıtmaktadır. Geleneksel Diyarbakır evlerinin bozulma nedenleri toplumsal ve fiziksel boyutlarıyla incelendiğinde, en önemli etkenlerin, lordan kente göç ve sanayi devriminin sonucu olarak modern hayata geçiş olduğu görülmektedir. Bu nedenlere bağlı olarak geleneksel evlerde biçimsel ve yapısal boyutlarda bozulma şekilleri görülmektedir. Gelişmiş ülkelerdeki ve Türkiye'deki koruma amaçlı yasal düzenlemelerin hemen hemen aynı olmasına rağmen, Türkiye'de uygulama güçlülerinin bulunduğu gözlemlenmektedir. Sonuçta, geleneksel Diyarbakır evleri için geliştirilen koruma yöntemini; sosyo ekonomik, yasal ve kültürel önerilerden oluşan kuramsal ve bürokratik boyut, kentsel, mekansal ve yapısal değerlendirmeleriyle uygulama boyutu oluşturur. Suriçi'nde yeni yapılaşmada uyulması gerekli kurallarla da kentsel ve yapısal korumanın sürekliliği sağlanabilir. Anahtar Kelimden Konuna, Geleneksel Diyarbakır Evleri, Bozulmalar, Konuna Yasaları, Restorasyon. vn