Modern mimarinin kentsel deney alanı: üniversite tasarımı

Abstract

Bu tez, üniversite yerleşmelerinin tasarımında, `üniversite-kent ilişkisine dikkat çekmeyi, modern mimari ve kentsel tasarım kavramlarının üniversite planlamasındaki yeri ve önemini' araştırmayı amaçlamaktadır. Üniversite tasarımının, Modern mimarinin kentsel deney alanı olarak görüldüğü tezinden yola çıkarak, II. Dünya savaşı sonrasında gelişen kavramlara paralel, Modern mimarinin etkisinde değişim gösteren üniversite yerleşmelerinin planlama ve biçimleme ilkelerini irdelemektedir. Bu tezin ilk dört bölümü, esas hedefe giden bir altyapı çalışması niteliğindedir. Beşinci bölüm, tezin araştırma alanını oluşturmaktadır. Son iki bölüm ise, bulguların derlenmesi, genel sonuç ve tartışmaları içermektedir. Tezin ana strüktürü şöyle kurulmaktadır: Birinci bölümde üniversite kavramı ve tarihsel gelişimi irdelenmekte, tezin amacı, ana teması, araştırma problemleri, genel stratejisi, yöntem ve strüktürü ortaya koyulmaktadır. Ülkemizde üniversitenin çok kısa bir geçmişi olması ve hatta, Batlılı anlamda henüz bir üniversite geleneğinin oluşmadığı düşünüldüğünden, üniversite kavramının oluşum ve gelişim süreçlerine araştırmanın bu birinci bölümünde geniş bir yer ayırılmıştır. Bu bölümde, ayrıca, II. Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan yeni kavramlar ve araştırmada model alınan ülkelerdeki farklı kurumsal yaklaşımlar irdelenerek beşinci bölüm için bir altyapı oluşturulmaya çalışılmaktadır. İkinci bölüm, tezin araştırma problemini açıklamaktadır. Üniversite-kentsel ilişkisinin tarihsel olgular ayıklanarak irdelendiği bu bölümde, bu bağlamında üniversitelerin çeşitlenmesi ve bir planlama problemi olarak üniversite-kent ilişkisinin boyutları ele alınmaktadır. Üçüncü bölüm, tezin bakış açısını ortaya koymaktadır. Bu bölümde, modern mimarinin etkisiyle değişen `yerleşme'nin karakteristik özellikleri ele alınarak,`üniversite'nin, modern bir yerleşme biçimi olarak tanımı yapılmakta, çalışmanın kapsam ve kriterleri belirlenmektedir. Tezin kuramsal altyapısını oluşturan dördüncü bölümde, araştırmanın esas ilgi alanı olan, `II. Dünya Savaşı sonrası dönemde modern mimari ve kentsel tasarım kavramlarında meydana gelen temel değişimler' ortaya koyulmaktadır. Bu bölümün hedefi beşinci bölüme dayanak oluşturmak ve tezin bakış açısını derinleştirmektir. Beşinci bölüm, araştırmanın temel başlıklarını ortaya koymaktadır. Bu bölümde, ülkesel eğitim modelleri bazında savaş sonrası dönemin kitlesel üniversite çözümleri irdelenmekte, üniversite yerleşim örüntülerini etkileyen unsurlar analiz edilmektedir. Altıncı bölümde, elde edilen bulgular ve üniversitenin tasarımına yönelik temel kavramlar sunulmaktadır. Bunu yaparken, üniversitenin kentsel örüntüsüne yönelik bulgular tartışmaya açılmakta ve bütüncül bir tasarım yöntemi oluşturma doğrultusunda kentsel tasarım yöntemlerinin kullanılabilirliği test edilmektedir. Yedinci bölüm, elde edilen sonuçlar üzerine genel bir değerlendirme içermektedir. Önceki bölümlerde ortaya koyulan ana başlıklar irdelenmektedir.