Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Açık Bilim, Sanat Arşivi
Açık Bilim, Sanat Arşivi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi tarafından doğrudan ve dolaylı olarak yayınlanan; kitap, makale, tez, bildiri, rapor gibi tüm akademik kaynakları uluslararası standartlarda dijital ortamda depolar, Üniversitenin akademik performansını izlemeye aracılık eder, kaynakları uzun süreli saklar ve yayınların etkisini artırmak için telif haklarına uygun olarak Açık Erişime sunar.MSGSÜ'de Ara
Toplumsal mücadeleler ve kent bir alan örneği: Ümraniye/Mustafa Kemal Mahallesi
Özet
Türkiye'de kentleşme üzerine yapılan çalışmalar gözden geçirildiğinde, özellikle politik nitelikteki toplumsal hareketlerin etkisinin yeterince irdelenmediği gözlenir. Kent mekanı ve ilişkilerin üretiminde toplumsal mücadelelerin çok önemli bir rolü olmasına karşın, bu durumun kente ilişkin yazında yeterli ilgiyi görmemesi anlamlıdır. Oysa kenti anlama ve açıklama, öncelikle kentin toplumsal sınıf ve grupları arasındaki ilişki sürecinin nasıl işlediğini görebilmekle doğrudan ilgilidir. Bu bağlamda örgütlü ve politik kentsel toplumsal hareketlerin rolü özellikle önemlidir. Çünkü bu hareketler, 1960'lardan bu yana gelişen enformel konut yapma etMnlilderinin önemli bir itici gücüdür. Nitekim sadece İstanbul'da Maltepe, Sarıyer, Alibeyköy, Kağıthane ve diğer bazı ilçelerde pek çok mahalle, 1 970'li yıllarda sistem karşıtı kentsel toplumsal hareketlerin sonucunda kurulmuşlardır. Bunların her biri, kent ve toplumsal mücadele ilişkisini anlamamızı olanaklı kılan özgün örneklerdir. Ümraniye, Mustafa Kemal Mahallesi de bu türden, politik ve örgütlü hareketin sonucunda kurulmuş olan örneklerden birisidir. Anadolu yakasında, nüfusu 35.000 dolayında olan mahalle, 1 970'li yılların yaygın ifadesiyle "kurtarılmış bölge"lerden biriydi. Resmi kurumların kontrol etmekte zorlandığı, yetkililere göre kayıt sistemi olmadığı için kimlerin ikamet ettiğinin bilinemediği ama "suçluların orada toplandığına inanılan" bir yerleşimdi. Resmi söylemin aksine, diğer cepheden bakıldığında ise, kent yoksullarının konut sorununu kendi mücadelesiyle çözebildiği, tüm baskılara karşın bunu başarabildiği mücadele deneyiminin özgün bir örneğiydi. Kuruluş sürecinde etkili olan ilişkilerin politik niteliği, kuruluşun toplumsal amaçlarla planlanması ve bunun için gerekli örgütsel araçların yaratılmış olması, ölümle sonuçlanan yıkımlara karşın yeniden yapılması vb. kentleşmenin politik nitelikli toplumsal mücadelelerden etkilendiğinin açık bir göstergesidir. ANAHTAR KELİMELER; kentsel hareketler, toplumsal mücadele, kentleşme, kent hukuku ve toplumsal meşruiyet.
