Günümüz Trakya Bölgesi el dokuma örneklerinde tasarım, işlev ve geleneksel sanat ilişkisi

Abstract

İnsanlığın en eski sanatlarından biri olan dokumacılık, insanların soğuktan korunma, mevsimine göre giyinme, örtünme ve süslenme ihtiyacı sonucu doğmuştur.

Ayrıca insanların yaşadıkları mekanların rahat ve güzel bir şekilde döşenmesi gibi gereksinimlerini de karşılayan dokumacılık, zamanla gelişmiş her milletin yaşam düzeyine, sanat ve teknik yeteneğine göre ilerleme kaydetmiştir.

İnsanların gereksinimlerini karşılayacak uğraşlar şeklinde ortaya çıkmış olan el dokumaları, yaşayış özellikleri ile coğrafi konum ve iklim koşullarına uygun gelişmeler göstererek, belirli kültürlerin özelliklerini yansıtır hale gelmiştir. Her toplumun geleneksel kültür farklılığının yanı sıra, toplumların kendi içindeki geleneksel kültürlerinde de farklılık bulunur.

Türkler Orta Asya'dan başlayarak Anadolu ve Rumeli'yi de aşan bir saha içerisinde kültür ve sanatlarını yaymışlar, nesiller boyunca büyük bir özveri ve sevgi ile birbirlerine aktararak bugüne kadar devam ettirmişlerdir.

Trakya Bölgesi'nde, genellikle Rumeli'den göç etmiş ve bölgenin çeşitli yörelerinde yerleşmiş Türklerin gelenek, görenek, özellikle de el dokumalarıyla Rumeli'yi yaşatan bir toplum ortaya çıkmıştır. Balkanlardan gelen göçmenler nedeniyle bölgenin el dokumalarında Rumeli öğeleri baskındır.

Bu araştırmada, Trakya Bölgesinin kendine özgü özellikler gösteren geleneksel el dokumalarını incelemekteyim. Ayrıca bu dokumaları tasarım ve işlev yönünden ele alıp, geleneksel sanat ilişkisini açıklamaya çalıştım. Bu amaçla Trakya'nın tüm il, ilçe, kasaba ve köylerine gittim. Trakya'ya çok sayıda inceleme gezisi yaptım. Bütün Trakya bölgesini kapsayan geniş çaplı bir alan çalışması gerçekleştirdim.

Oralardaki insanların dokudukları el dokumalarının ve dokuyanların fotoğraflarını çektim. Bana yakın ilgi gösterdiler. Bildiklerini ve sanatlarının tekniklerini anlattılar. Onlara bu nedenle minnet borçluyum.

Yaptığım bu araştırmadaki amacım, sanayileşme nedeniyle kaybolmakta olan Trakya bölgesi el dokuma örneklerinin tasarım ve işlev yönünden belgelenmesi ve geleneksel sanat ilişkisinin kurulmasıdır.