Andy Warhol: sanatı ve özgün baskı çalışmaları

Abstract

Andy Warhol 1928 yılında, ABD'nin Pittsburgh şehrinde doğdu. Çekoslovakya'n göçmen bir ailenin çocuğuydu. 9 yaşında geçirdiği psikolojik rahatsızlık dışında çocukluğu genel olarak sağlıklı geçti. Kendisine alınan oyuncak film projektöründen evinin duvarına yansıttığı çizgi romanlardan çizimler yaparak 'sanatsal' üretiminin ilk adımlarını attı. 1945-49 yılları arasında Carnegie Teknoloji Enstitüsü'nde okuduktan sonra New York'a yerleşti. Burada reklam sanatçısı ve grafiker olarak yaklaşık on yıl çalıştı. Bu alandaki başarısı ona birçok ödül kazandırdı. 1960'lı yılların başında, öteki Pop Art sanatçılarından habersiz, ancak onların yapıtlarına benzer, çizgi roman ve afişlerden esinlenen resimler üretmeye başladı. Warhol'un ilk resimleri Soyut Dışavurumculuğun fırça esprisini taşımakla birlikte giderek daha nesnel, soğuk ve tarafsız bir anlatım kazanmıştır. II. Dünya Savaşı'ndan yeni çıkmış ABD'nin bunalım yıllarında büyüyen bir kuşağın sanatçısı olarak, yeni tüketici kültürün de etkisiyle, duy gusal ve soyut sanata karşı, sanatın toplumdan yabancılaşmasına ve yüceltilmesine karşı çıkmış, kendi sanatını olabildiğince popüler kültüre ve endüstriyel üretime yaklaştırmaya çalışmıştır. Warhol resim gibi resim sanatı dışındaki etkinlikleriyle de sanatsal uğraşını, sanat nes nesinden çok toplum beğenisine ve toplumun sanat hakkındaki yargılarına yöneltmiş bir kişidir. Kompozisyonlarında serigrafinin çeşitli tekniklerini uygulayarak aynı imgeyi birçok kez yinelemiş, bu yolla sanat ürününü sanatçının kişiliğinden ve duygularından bağımsız kılarak mekanik bir üretim boyutuna getirmeyi amaçlamıştır. Atölyesine "Factory" (Fabrika) adını veren sanatçı, Marilyn Monroe, Elvis Presley, Liz Taylor gibi Hollywood kahramanlarının dışında medyadan da birçok konu alarak kimi toplumsal gerçeklikleri ironik bir dille işlemiştir.Sanat tarihinin en yüceltilen portresi Mona Lisa'yı ipek baskı yön temiyle yinelemeli bir biçimde basarak onun simgesi olduğu "yüksek sanat" mitini yok etmeye çalışmıştır. Warhol'un banal ve yoz kültürel öğelere duyduğu ilgi, sanatının tekniğine gelince estetik bir tasaya dönüşebilmiştir. önceleri sanayi boyalarıyla yaptığı, sonraları ipek baskı tekniğiyle uyguladığı resim lerinde yüzey ayrıntılarınajpek baskının doğasındaki lekelere, baskı düzensizliklerinin yarattığı etkilere özen göstermiştir. Warhol'un Campell Çorba Konservesi ya da diziler halinde yaptığı Coca Cola resimlerinde aslından defalarca büyütülmüş bu nesnelerden çok, bir süre sonra yüzeydeki renk ve leke ilişkileri izleyiciyi etkilemeye başlar, özellikle aynı tuval üstüne dizi halinde farklı renklerde bastığı Jackqualine Kennedy ve Elizabeth Taylor portreleri, kullandığı florasan renkler, çarpıcı renk ilişkileri, kaymış baskılarıyla ilginçtir. Sanatçı, bu tür uygulamalarıyla reklam sanatının tekniklerinden doğan yeni bir estetik duyarlık getirmiştir. Warhol'un foto mekanik ya da ipek baskı yöntemleriyle ürettiği baskılarının bir başka önemi de, sanatsal üreti minin endüstriyel ve kitle üretimiyle kurduğu yakınlıktır. Warhol'un, kapitalist toplumun sanata karşı geliştirdiği "sanat eserine, ticari değer biçerek, onu basit bir obje statüsüne indirgeme" tehtidine, sanat eserini mutlak ticarete dönüştürerek geliştirdiği yöntem, Baudelaire'in dönemindeki tavrıyla benzerlikler taşımaktadır.