Resimde derinlik yanılsaması

Abstract

Antikite'de bir retorik İdeali olarak ortaya çıkan ve başlangıç ifadesini Aristoteles'te bulabileceğimiz ve sonradan 'üç birlik' kuralı olarak adlandırılan tanımlama, yaratım ve kurgu mantığının Rönesans sürecinde resim sanatına mat edilmesi sonucu ortaya çıkan ve kendinden önceki tüm görsel anlatım yöntemlerinden farklı olarak inandırmaya dayalı bir görsel anlatım dili oluşturmayı gerekli ve mümkün kılan nedenlerin ve yöntemlerin araştırıldığı bu çalışma, Antik Yunan düşünce yapısına ve giderek günümüze kadar felsefenin akışını her boyutta etkileyen iki düşünürün (Platon ve Aristoteles) genel olarak "inandırma sanatı" diyebileceğimiz ''retorik"e ilişkin düşüncelerini çıkış noktası olarak alıp, retoriğin "Rönesans" ta nasıl görsel kurgulamanın temel amaç ve düşüncelerine dönüştüğünü incelemeyi amaçlamaktadır. Bu iki düşünürden ilki olan Platon "inandırma sanatının" insanlara doğru ve gerçek bilgiyi vermediği ve inandırma sanatlarını kullanan insanların da zaten sözünü ettikleri konularda doğrunun ve gerçeğin bilgisine sahip olmadıkları halde sahip olmadıkları bir şeyi sanki biliyormuş gibi yaparak diğer insanları etkiledikleri ve çıkarlarına yönelik olarak yönlendirdikleri düşüncelerinden hareketle ütopik "Cumhuriyet" inden "inandırma sanatlarını kullananları temsilen 'şair' i kovar. Platon'un öğrencisi olan Aristoteles ise inandırma sanatının kullanılmasını doğru yer ve zamanda ve doğru kişi tarafından kullanılması koşuluyla onaylar ve bu konuya "Retorik" adli eserinde kapsamlı bir şekilde sistemleştirir. Kim tarafından, nerede, nasıl kullanılması gerektiğini anlatır. Aristoteles in "retorik'i ile paralel giden ama ağırlıklı olarak tragedyadaki inandırıcılık üzerine yoğunlaştırdığı bir başka eseri "Poetike" de bu bağlamda incelemektedir. Düşünürler 'inandırma sanatına' karşı veya taraf olsunlar, tartışmasız kabul edilen Antik Yunan toplum yapısı içinde mahkemeler, senato, politika, tragedya veya felsefi toplantılarda (vs.) yoğun bir şekilde "retorik"e baş vurulduğu ve tüm bu nedenlerden dolayı da bunun etik, estetik, IV felsefi bir argüman olduğu hem de bu kadar geniş uygulama alanı bulan bir pratik olması nedeniyle bu kültürün karakteristiğini oluşturan en temel 'kod' lardan biri olduğu gerçeğidir. "Retorik'' konseptin İ.S: 1300' ler den sonra "batı resmi" içinde nasıl görsel ifadesini oluşturduğunu, temel kaygısının (derinlik yanılsaması ve rakkursiye dayalı sahne oluşturma fikri) değişmeden fakat görsel ve teknik ifade ve anlatım yöntemlerinin 20. yy. 'a kadar kesintisiz geliştirildiği ve 20.yy.da da değişik düşünsel ve plastik yaklaşımlarla nasıl sorunlaştırıldığını ve yorumlandığını plastik sanatlarda ve genel olarak da günümüz toplumlarının görsel iletişim ve ifade araçlarıyla nasıl üretildiği, konumlandığı, tüketildiği araştırılırken yanı sıra söz konusu süreci önceleyen ve sürece paralel zamanlarda görsel ifade kültürünün farklı kodlara dayalı olduğu toplumlardaki duruma, konunun gerektirdiği ölçüde değinilmektedir. Sergi kapsamında sunulan çalışmalar araştırıcının bu kapsamda incelenen derinlik yanılsaması temel nosyonununu bir plastik düşünme ve uygulama nesnesi olarak ele alıp "resmi, resmin kendi araçlarıyla anlama" süreci olarak değerlendirme algılama ve ifadelendirme uğraşının yansımasıdır.