Cumhuriyet’in ilk döneminde İstanbul’un ekonomik yaşamı: Arnavutköy’de meslekler (takibat defteri örneği ve yerel tarih anlatıları)

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti'nin 1923'de kuruluşunun ardından, Yunanistan ve Türkiye, Müslüman ve Hıristiyan Ortodoks nüfusun mübadelesi konusunda anlaşmaya vardı, İstanbul Rumları Bozcaada ve Gökçeada Rumları ile birlikte bu zorunlu göçten muaf tutulmuş olmasına rağmen şehrin nüfusunda azalma görüldü. Gayrimüslimlerin sayısındaki büyük düşüşe rağmen, Amavutköy semtinde görüldüğü gibi, istanbul'un bazı bölgelerinde gayrimüslimlerin çoğunlukta olduğu yapı devam etmekteydi. Bu çalışmada, tarik bedeli (yol vergisi) ödeyen Arnavutköylülerin içinde bulunduğu, 1930 yılına ait "Takibat Defteri" (Ciltli Yüksek Lisans Tezi Eki olarak sunulan) incelenmiştir. Söz konusu deftere göre, semtteki Müslüman Türklerin oranı %10, gayrimüslimlerin (Rum, Ermeni, Yahudi) oranı ise %90'dı. Günümüzde yok olan bir çok mesleğe kayıtlarda rastlandı. Çalışma sırasında, kayıtlarda adı geçen kişileri hatırlayan ileri yaşlardaki Arnavutköylülerle görüşmeler yapıldı. İstanbul'un ve semtin yapısal değişimine yol açan toplumsal gelişmeler bu görüşmeler sırasında ele alındı. Bu çalışma sonunda günümüze dek semtin fiziksel, kentsel ve toplumsal değişimi ile ilgili veriler toplandı. Böylece, yüzyılın başında farklı etnik grupların bulunduğu Arnavutköy'ün iç ve dış göçlerle yaşadığı değişim süreciyle ilgili tarihsel ve sosyolojik veriler değerlendirildi.