Avrupa Topluluğu’ nun sosyal politikası ve Türkiye’ nin uyumu

Abstract

Avrupa Topluluğu'nun çok yönlü ve geniş kapsamlı olarak ele alınan sosyal politikası, temelde yaşam ve çalışma koşullarının sürekli ve dengeli biçimde geliştirilmesini hedef almakta ve böyle bir gelişmenin ancak sosyal sistemlerin uyumlaştırılmasıyla mümkün olacağını öngörmektedir.

Siyasi, ekonomik ve sosyo-kültürel yapısı itibariyle bir mozaik görünümünde olan Avrupa Topluluğu, esas olarak üyeleri arasında ekonomik ve siyasal bütünleşmeyi hedeflemektedir. Ancak bu bütünleşme sürecinin sağlam temeller üzerine oturtulması Topluluğun bir sosyal alan oluşturması ile mümkün olacaktır.

Topluluğun kurucu antlaşmalarında yer alan sosyal hükümler, Avrupa Topluluğu sosyal politikasının çerçevesini çizer niteliktedir. Bu hükümler esas alınarak günümüze kadar çıkarılan yönerge, tüzük ve tavsiyelerle üye ülkelerin sosyal politikaları arasında büyük ölçüde uyumlaştırma sağlanmış, son olarak 1989 Aralığında onaylanan Sosyal Şart'ın, Maastricht Antlaşması kapsamında Topluluğun sosyal mevzuatı olarak kabul edilmesi ile de Topluluk Sosyal Politikasının sınırları kesin olarak çizilmiştir.

Kuruluş tarihinden itibaren Avrupa Topluluğu ülkeleri ekonomik ve siyasal anlamda bir entegrasyonu hedeflemekle birlikte hiç bir zaman sosyal bütünleşmeyi bir başka deyişle standart bir sosyal politika uygulamasını öngörmemişlerdir. Bunun temel nedeni, üye ülkeler arasında var olan ve ne kısa ne de orta vadede giderilmesi mümkün olmayan gelişmişlik farklılıklarıdır.

Bugün Topluluk ülkelerinde söz konusu kalkınmışlık farklılıkları sosyal yapılara yansımakta ve buna paralel olarak sosyal hayatı şekillendiren geleneksel yapılar, yasal düzenlemeler, endüstriyel ilişkiler alanında işçi ve işveren taraflarının benimsedikleri stratejiler, toplu sözleşme müzakerelerinin yürütüldüğü çerçeve, getirdiği hak ve yükümlülükler ve hepsinden önemlisi kişi başına düşen milli gelir gibi unsurlar da ülkeden ülkeye değişkenlik göstermektedir. Bu nedenle uzun bir süre daha ülkelerin sosyal sorunlarını gerek kendi imkanlarıyla gerekse Topluluk kaynakları aracılığı ile çözümleme yönünde çaba sarf etmeleri, AT düzeyinde ihtiyaç duyulan yeni tip endüstriyel ilişkiler yaratmaları gerekecek ve Avrupa Sosyal Alanı'nın yaratılması ancak uzun vadede geniş kapsamlı bir uyumlaştırmayla mümkün olacaktır.

Avrupa Sosyal Alanı'nın oluşturulması sürecinde Topluluk'ta yaratılmış olan mali mekanizmalar bölgelerarası sosyo-ekonomik farklılıkların giderilmesinde önemli rol oynayacaktır.