Özet
Yüzyılı aşan bir süreyle Horasan ve Maveraünnehir'de hüküm süren Sâmânîler Devleti (874-1005), X. yy. içinde siyasî arenada önemli roller üstlenmiştir. Onlara bu siyasî gücü sağlayan ise büyük kısmı Türklerden meydana gelen ordusu olmuştur. Sâmânîlerin İran asıllı olduğu görüşüne rağmen, Türk soyundan gelmeleri daha muhtemel görünmektedir.
Sâmânîler Devleti'nin, hakim olduğu coğrafyadaki kültürel ve sosyal gelişmelere önemli katkıları olmuştur. Ticaret yollarına hakim olmalarının sağladığı avantaj ve zenginliğin de bu konuda oynadığı rol unutulmamalıdır. Devletin başkenti Buhara, sosyal ve kültürel faaliyetlerin merkezi olmuştur. Semerkand, Nisabur, Belh ve Merv gibi dönemin diğer önemli şehirleri de, ticarî faaliyetlerin ortaya çıkardığı canlı bir sosyal yaşantıya sahipti.
Sâmânîlerin X. yy.'a damgasını vuran güç ve nüfuzu, devletin çöküşünden sonra da devam etmiştir. Gazneliler, Karahanlılar ve Selçuklular, Sâmânîler Devleti'nin idarî teşkilatından etkilenmişler ve bunu örnek almışlardır.