Özgün baskı sanatında prensipler ve yeni dönem Türk özgün baskı sanatı

Abstract

Özgün baskı ile ilgili kavramsal bilgileri açımlama ve sonrasında Türk özgün baskı sanatının son dönemi ile ilgili gelişmeyi kronolojik bir bağlamda sunarak, bir "belgelik" oluşturmak amacıyla bu çalışma yapılmıştır.

Ayrı bir sanat disiplini olarak algılanmasından bu yana geçen süre içinde geniş kitlelerce benimsenen özgün baskı, kavram olarak bugün bile farklı şekilde vurgulanmaktadır. Altı bölüm başlığı altında oluşturulan bu çalışmada özgün baskı kavramları, genel kurallar belirtilmekte, bu kuralların bağlamında da kendi gelişme çizgisini belirleyen Türk özgün baskı sanatı ile ilgili bilgiler verilmektedir.

Bir teknik uygulayım kompozisyonu çizmekle birlikte, günün teknolojik gelişimiyle koşut olarak gelişen özgün baskı, bünyesinde barındırdığı temel kurallarla da özellik teşkil eder.

Özgün baskı ve Temel Prensipler bölümünde grafik ya da bu çalışmada kullanıldığı şekliyle özgün baskının kavram olarak kısa tanımı yapılmaktadır. Özgün baskının bir kimliği olduğu vurgulanarak, bu kimliğin 1960 yılında Viyana'da yapılan Sanatçılar Kongresi'nde belirlenen kurallarla sabitlendiği anlatılmaktadır. Ayrıca özgün baskının edisyonunda kullanılan, baskının durumunu gösteren özel kavramlara da (işaretlere) değinilmektedir. Politik - sosyal ve ekonomik faktörlerin, özgün baskı ile ilişkisi bu bölümde belirtilmektedir.

2. Bölüm' de, Türk özgün baskı sanatının 1960 yılından başlayarak, sosyal durumu irdelenmektedir. Bu zaman dilimi içinde ülkenin sosyo - politik durumu anlatılarak, ekonomik duruma bir geçiş yapılmaktadır. Temel sanat anlayışında liberalizmin de etkisi ile meydana gelen değişimin çizgileri belirlenerek, bir alt yapı oluşturulmaktadır. Güzel sanatlar ile ilgili eğitim veren kurumlar da özgün baskı atölyelerinin açılmasına yine bu yıllarda rastlanmaktadır. Ayrıca kurumlar dışında, kendi çabaları ile bu sanat disiplini içinde üretim yapan Aliye Berger'in sanatsal portresi de çizilmektedir.

3. Bölüm' de, 1970'li yıllar başlığı belirlenerek, toplumsal yapı ile birlikte sanatın görüntüsü verilmektedir. Toplumdaki ekonomik devinimin de etkisi ile özgün baskı ile ilgilenen sanatçıların "sanatsal söylemi" nin ahşap baskıdan metal baskıya varıncaya değin, çok renkliliğe geçişi burada betimlenmektedir.

Birbiri içinden gelişen bu dönemlerin, sanat görüntüleri, ekonomik ve sosyal ilişkilerin gelişimi sonucunda, teknolojik yapıda meydana gelen gelişimle özdeştir. Geçen yıllar içinde, kendi kültür kimliğinden yararlanarak, özgün bir dil oluşturan sanatçıların da özgün olacağı kesindir.

4. Bölüm' de, Sanat baskısı yapan iki sanatçı, Süleyman Saim Tekcan ve Ergin İnan, bu gelişme dilimi içinde örnek olarak incelenmektedir.Otuzbeş yıllık bir süreçte, Türkiye, her on yılda bir darbe ile karşılaştı. 1980 yılında meydana gelen, demokrasi kesintisi sonrasında da toplum dinamiği, kendi devinimini sürdürmüştür.

5. Bölüm'de, 1980'den itibaren değerlendirilecek olan, özgün baskı'nın gelişim tablosu, yıllar bazında ele alınarak, ömekler verilerek anlatılmaktadır. Çok yakın bir tarih olması nedeniyle ve net sonuçlara da ulaşılamadığından, 1980 döneminin kronolojik olarak dökümü yapılmıştır. Böylece özgün baskı'nın onbeş yıllık gelişiminin izlenmesi amaçlanmıştır.

6. Bölüm' de ise, 1960'dan itibaren özgün baskı teknikleri ile yapıt vermiş sanatçıların özgeçmişleri yer almaktadır.

Sanatçıların yapıtlarıyla da desteklenen özgeçmişler, otuz beş yıllık gelişimin görsel sonuçlarını içermektedir.