Zeyve Aşiret dokumalarına bir örnek: Baskil Hacı Hasan Baba Türbesi'ndeki halı seccade ve yolluklar

Abstract

Baskil, Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan Elazığ iline bağlı bir ilçe olup, ilin batı tarafında yer almaktadır. Tarihin ilk kültür ve medeniyet merkezleri n- den olan Mezopotamya ile Anadolu’yu birbirine bağlayan yollar üzerinde bulunan Bas- kil, eski bir yerleşim yeridir. Baskil’i eskiden göçebe hayat yaşayan, daha sonraları yerleşik hayata geçen Zeyve, İzolu, Cihanbeyli, Parçikan, Direjan, Herdi ve Aluçlu Aşiretleri yurt tutmuştur. Çalışmaya konu olan Baskil Doğancık Köyü Hacı Hasan Baba Türbe- si’nde bulunan halılar, ilçede yaşayan Zeyve Aşireti’ne mensup kişiler tarafından camiye bağışlanmıştır. Anadolu’da yaygın bir gelenek olarak türbe ve camilere bağışlanan halı- lar, o yörenin kültürel mirasıdır. Bu halılar aşiretlerin kültürleri, örf ve adetleri hakkında bilgiler veren, yazılı olmayan belge niteliğindedir. Bundan birkaç yıl öncesine kadar tür- bede çok sayıda halı bulunmasına rağmen şimdilerde sadece altı adet halı kalmıştır. Bu halılar Türk düğümü ile dokunmuştur. Halılarda kullanılan atkı ipliği pamuk, çözgü ve ilmek ipliği yündür. Bu çalışmada, Zeyve Aşireti’ne ait Baskil Doğancık Köyü Hacı Hasan Baba Türbesi’nde bulunan el dokuması halıları gün ışığına çıkarmak ve bu halıları motif, renk ve kompozisyon açısından incelemek amaçlanmıştır. Ayrıca Zeyve Aşireti halıları ile Doğu Anadolu Bölgesi halıları arasındaki benzerliklerin ortaya çıkarılması da hedeflenmiştir. Baskil Doğancık Köyü Hacı Hasan Baba Türbesi ve çevresine araştırma- inceleme gezisi düzenlenmiş, türbede bulunan halılar tarafımızdan fotoğraflanarak bel- gelenmiştir. Ayrıca halıların boyutları ölçülmüş, kaliteleri saptanmış, ipliklerin lif türü belirlenmiş ve motifleri ile ilgili ayrıntılı inceleme yapılmıştır.