Deprem sonrası geçici yapılanma döneminde inşa edilen yapıların iç mekan ergonomilerinin incelenmesi

Abstract

Depremler, yer yüzeyini sarsıntıya uğratan ve bu sarsıntıların sonucunda nitelikli önlemler alınmadığı takdirde, yapılarda tahribatlara sebep olarak, depreme maruz kalan insanların barınma, sağlık ve eğitim gibi temel ihtiyaçlarının karşılanamamasını ve insani faaliyetlerinin gerçekleştirilememesine neden olmaktadırlar. Dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de geçmişten günümüze birçok deprem meydana gelmektedir ve bu bağlamda; deprem risklerinin en aza indirilebilmesi amacıyla tedbirler oluşturulmalıdır. Depremlere karşı alınan tedbirler, depremzedelerin temel ihtiyaçlarının karşılanmasını ve yaşanılan olumsuz durumların etkili şekilde atlatılabilmesini sağlamaktadır. Deprem sonrası geçici yapılanma döneminde inşa edilen geçici yapılar, depremlere karşı alınabilecek etkili yapısal tedbirlerdendir. Ancak deprem sonrası yapıların tasarım ve uygulama aşamalarında ergonomik kriterlere dikkat edilmesi, depremzedelerin minimum yaşam konforları açısından önem taşımaktadır. Tez çalışmasında ilk olarak; afetler ve depremler ile ilgili tanımlara ve istatistiksel verilere yer verilmiştir. Depremler ile ilgili alınması gereken yapısal tedbirler açıklanmıştır ve bu bağlamda Sphere Rehberi senaryoları dikkate alınarak iç mimarların, depremlerin büyüklüklerine göre iç mekanda almaları gereken tedbirler analiz edilmiştir. Büyük depremler sonrasında insanların yaşadıkları bölgeleri terk edip geçici yapılarda konaklamaları senaryosu, çalışmanın odak konusunu oluşturmaktadır. Daha sonra depremlerin insanlar üzerindeki etkileri açıklanmıştır. Başlığın son bölümünde ise; dünyada ve Türkiye'de son yıllarda gerçekleşen kritik depremler, görsellerin eklenmeleri ile açıklanmıştır ve bu kapsamda; Amerika Birleşik Devletleri, Çin Halk Cumhuriyeti, Japonya ve Hindistan örneklerinin deprem tedbirleri ise birlikte analiz edilmiştir. Seçilen örnek ülkeler, ekonomik ve teknolojik olarak gelişmiş olmaları, coğrafi ve jeolojik konumları sebebiyle depremlere sıklıkla maruz kalan, ancak nitelikli tedbirleri almaları ile zararların son derece etkili bir şekilde atlatabilmeleri açısından seçilmiş örneklerdir. Seçilen dünya ülkelerinden sonra Türkiye'de afet ve deprem tedbirleri ele alınmıştır ve son yıllarda gerçekleşen kritik depremler, istatistiksel veriler ve görseller ile incelenmiştir. Deprem sonrası geçici yapılanma döneminde inşa edilen geçici barınakların, geçici eğitim yapılarının ve geçici sağlık yapılarının tasarım ve uygulama aşamalarında iç mimarların ergonomik kriterlere dikkat etmeleri sonucunda depremzedelerin fiziksel ve psikolojik sağlıklarını olumlu etkilenecektir ve minimum yaşam konforu koşulları sağlanacaktır. Bu hipotez kapsamında; afet ve deprem tanımları sonrasında, iç mekanı etkileyen fiziksel faktörler kapsamında ergonomik kriterler ile ilgili tanım ve açıklamalara yer verilmiştir. Tezin odak konusu ile ilgili ergonomi kriterleri kapsamında literatür taramaları yapılmıştır. Daha sonra deprem sonrası geçici yapılarında dikkat edilmesi gereken ergonomik kriterler, tezin son bölümündeki deprem sonrası geçici barınakların, geçici eğitim yapılarının ve geçici sağlık yapılarının incelenebilmesi açısından çalışmaya eklenmiştir. Son bölümde ise; dünyadan ve Türkiye'den deprem sonrası geçici yapılanma döneminde inşa edilen geçici barınakları, geçici eğitim yapıları ve geçici sağlık yapıları ile ilgili ergonomik incelemeler, literatür ve dijital taramalardan elde edilen görseller ve veriler ile incelenmiştir. Yapılan çalışmanın sonucunda; deprem sonrası geçici yapılarının fonksiyonlarına göre değişiklik gösterdiği, ancak incelenen örneklerden bazı yapıların iç mekanlarının, depremzedelerin minimum yaşam konforlarının sağlanması açısından uygun olmadığı ve bu konu ile ilgili iç mimarların, ergonomik kriterlere uygun iç mekan tasarımının yapılması gerektiği tespit edilmiştir. Çalışma, sonuç ve öneriler başlığı ile bitirilmiştir.