Pişmiş toprak malzeme: genel bakış ve tarihçe

Abstract

Toprak, şüphesiz insanın biçimlendirme ve üretim açısından ilişkiye girdiği ilk doğa parçasıdır. Kişinin üzerinde doğduğu, yaşadığı, ürünler aldığı, çeşitli gereçler ürettiği, kullandığı ve nihayet gömüldüğü toprak. Toprak, insanların ilk olarak biçimlendirme uğraşı içine girdiği, onu şekillendirmeye çalıştığı bir maddedir. Bir anlamda doğaya belki de ilk başkaldırının, doğanın, doğal çevrenin mutlak egemenliğinden kurtularak.ona hükmetme gayretlerinin, onu insanın kendi gereksinimleri doğrultusunda şekillendirmenin bir aracı. Toprağın insan üzerindeki etkisi ihmal edilemeyecek kadar güçlüdür, hatta farklı bir açıdan bakılacak olursa, "kutsaldır'' dahi denebilir. Gerek ilk bilimsel açıklamalarda, gerekse farklı kültürlerde hakim olan dinsel inanışlarda, toprak açıkça temel varlıklardan biri olarak yeralmaktadır. XVII.Yüzyıla, Galileo'nun bilim alanında çok farklı yaklaşımların oluşmasına neden olan fikir ve buluşlarına kadar bilim dünyasına egemen olan görüş, hava, ateş, su ve toprağı içeren dört elemanın varlığını esas almaktadır r1 ]. Değişik toplumlarda hakim olan dinsel yaklaşımların birçoğuna göre toprak, kendisinden insanın yaratıldığı, dolayısı ile yaşamın doğup gelişmesine zemin hazırlayan varlıktır. Semavi dinlere göre ilk insan topraktan yaratılmıştır, dolayısı ile bir anlamda insan topraktan gelmektedir. insan, doğa, özellikle ölüm hadisesi karşısındaki çaresizliğini ve teslimiyetini, boyun eğişini, "topraktan geldik, toprağa gideceğiz", şeklinde ifade ederek, bu doğal olayı kendince gerekçelendirmeye gayret etmiş, kabullenmeye çalışmıştır. İslam Dini'nde, su bulunamadığı zaman, bir anlamda toprakla abdest alınarak arınma (teyemmüm) yapılabilmektedir. Bu arınmada kişi, "iki el ile toprak cinsinden bir şeye bir kere vurup.bununla yüzünü meshetmektedir. Bu işlem, yine ellerin toprağa vurularak, dirseklere kadar kolların meshedilmesi ile devam etmektedir. Bütün bu yukarıda değinilen hususlarla, bunlardan başka birçok örf, adet, inanış ve davranış biçimi, sonuçta, toprağın başından beri insan için çok önemli olageldiğini göstermektedir. Gerçekten de, bir anlamda doğaya karşı dirense de , hatta bugünkü koşullarda doğayı tahribe dahi yönelmiş olsa da, sonuç itibarı ile insanlar onun üzerinde yaşamışlardır. Çağlar boyu, şu veya bu şekilde, kilden, topraktan yapılmış yapılarda barınmışlar, yaşamışlar.topraktan ürettikleri ile varlıklarını sürdürmüşlerdir. Hançerlioğlu [2 ],toprağın, "doğa" kelimesi ile anlamdaş olarak kullanıldığını yazmakta ve şöyle devam etmektedir: "Klasiklere göre değer yaratan üç güç vardı: Doğa gücü (toprak), insan gücü (emek) ve para gücü (anamal)... insanın ilk üretim aracı, insan emeğinin ilk uygulama alanı topraktır. Toprak insan için, tıpkı insanın maddi vücüdü gibi önkoşuldur." Tarımsal üretim.yeryüzündeki ilk toplu üretim olarak kabul edilebilir. Topluca barınmak.korunmak ve avlanmak dışında , yerleşik toplumlarda gerçek anlamda üretime yönelik ilk işbirliği muhtemelen toprağın işlenmesi ve ürün alınması için gerçekleşmiştir. Dolayısı ile topraktan alınan ürünün işlenmesi ve değerlendirilmesi yine birbirini işlevsel açıdan izleyen birçok faaliyet alanını ve sonuçta yukarıda değinilen organizasyonu doğurmuştur. öte yandan, konu ile ilgisi pek yokmuş gibi görünse de.yaşamın alanı ve üretimin kaynağı olan "toprak" için çağlarboyu kan dökülmüştür ve dökülmektedir.