Sürdürülebilir bir kent kimliği yaratılmasında ürün tasarımının rolü: yavaş şehir Gerze

Abstract

Ürün tasarımı, kentsel tasarım sürecinin disiplinler arası yapısı içinde yer alabilen ve değer yaratan bir disiplindir. Tasarımın yarattığı değerler arasında; bölgesel/yerel sektörlerin yapılanmasına ve bu sektörlerin iktisadi büyümesine destek sağlaması, kentsel kullanıma yönelik ürün ve kent mobilyaları için yeni kullanım değerleri sunması gibi özellikleri sıralanabilir. Bu nedenle ürün tasarımcısı, kentsel tasarım ve kent kimliği için sosyal yenilik yaratan bir oyuncu olarak kabul edilmektedir. Günümüzde hızlı nüfus artışı, kontrolsüz kentsel büyüme, tasarım politikalarında kentsel kimliğin göz ardı edilmesi gibi nedenlerle; birbirine benzeyen ve ayırt edici özellikleri zayıf, kimliksiz kentler ortaya çıkmıştır. Bunun yanı sıra; kentlinin kente yabancılaşması ve aidiyet sorunu gibi etkenler farklı ölçekteki kentler için yeni kentsel tasarım söylemlerinin geliştirilmesine neden olmuştur. Özgün kalkınma ve kentsel tasarım modellerinden biri olan ‘Yavaş Şehir Hareketi’ toplumların ekonomik, ekolojik ve sosyo-kültürel dinamiklerine önem vererek, kendine has kentsel kimliğiyle sürdürülebilir kentler ve kentsel mekânlar yaratabilmeyi hedeflemektedir. Sunulan bu çalışma disiplinler arası bir araştırma olup; sürdürülebilir bir kent kimliği yaratılmasında ürün tasarımının rolüne Yavaş Şehir Gerze örnek alan çalışması üzerinden odaklanmaktadır. Çalışmanın amacı; tespit edilen problemlerden yola çıkarak, Gerze kentinde sürdürülebilir bir kent kimliği için ürün tasarımı perspektifinden uygun stratejiler geliştirilmesidir. Bu araştırmada sürdürülebilir kentsel kimlikte ürün tasarımının ve tasarımcısının rolünü sorgulamak üzere; yerel yönetimden ilgili uzman kadrolarla yarı açık uçlu mülakatlar ve belge araştırmaları gerçekleştirilmiş, vaka çalışması için iki odak noktası belirlenmiştir. Bunlardan ilki; sürdürülebilir kent kimliğine ürün tasarımı perspektifinden bakarak, kent mobilyası tasarımının Gerze yerel yönetimi tarafından nasıl algılandığı ve ürün tasarımı fikir girdilerinin kent imgesi yaratmak için hangi kaynaklardan ne şekilde kazanıldığı sorgulanmıştır. İkinci olarak ise; yerel kalkınmada ve kentsel kimlik yaratmada rol oynayan zanaatkârlık üretim alanında ürün tasarımı girdilerinin hangi kaynaklardan nasıl sağlandığı incelenmiştir. Bu çalışma sonucunda, sürdürülebilir kent kimliği için ürün tasarımı fonksiyonunun etkili kullanılamadığı tespit edilmiştir. Kent imgesini desteklemek, arzulanır kamusal mekânlar ve mobilyalar yaratmak, rekabetçi zanaat ürünleri üretmek amacıyla Yavaş Şehir Gerze’de sürdürülebilir kent kimliği için ürün tasarımı perspektifinden kısa, orta ve uzun dönemde uygulanabilecek stratejik önermeler geliştirilmiştir.