Türkiye’de Kentleşme Süreci ve Kırsal Alan Sorunları Kolokyumu

Abstract

Çağımızın en çarpıcı sosyal ve ekonomik olaylarından biri kuşkusuz hızlı "kentleşme"dir. Bugün kentleşme, bir dünya olayı haline gelmiş olup, gelişmiş veya gelişmekte olan, kapitalist ya da sosyalist fark etmeksizin her ülkede yaşanmaktadır. Kentleşmenin göstergesi olan "kentleşme oranı" ise; İngiltere ve Hollanda'da %67, İtalya'da %48, İspanya'da %46, Portekiz'de %23, Sovyetler Birliği'nde %50 (1912'de %15) ve ülkemizde ise %30-40 civarlarında görülmektedir. Kentleşme oranı, bir ülkedeki kentlerde yaşayanların, daha doğrusu tarımsal olmayan faaliyetlerde bulunan nüfusun, kırsal alanda yaşayan nüfusa oranla sayıca artması demektir. Peki, bir ülkedeki kentleşme oranı ne olmalı veya ne kadar artmalıdır? %100 kentleşme oranı mümkün müdür?

Kentleşmenin yanı sıra, sanayileşmenin kırsal alanda gelişmesi de ciddi çatışmalara yol açmaktadır. Bu gelişmeler, kırsal alanın hızlı bir şekilde kentsel gelişmeden korunmasını gerektirmektedir. Bu bağlamda, kentleşme veya sanayileşme ne olursa olsun, kırsal alanlar üzerindeki bu baskıların kaldırılması gerektiği ortaya çıkmaktadır.

Bu gerekliliği karşılamak amacıyla, kentlerimiz için araştırıldığı gibi, kırsal alanlar için de bir planlama yönteminin geliştirilmesi gerekmektedir. Bu amaçla düzenlenen kolokyumda;

Devamlı değişim ve tükenim halinde olan kırsal alanların en iyi şekilde tanımlanması,

Kırsal yaşamın iyi bir organizasyonunun sağlanması,

Kırsal alanların planlama yöntemlerinin araştırılması ve politikalarının belirlenmesi,

Hızla gelişen kentleşmenin yönlendirilmesinde ve kentsel alanların düzenlenmesinde kırsal alanlarla karşılıklı etkileşim ve dengelerin göz önünde bulundurulması,

amaçlanmıştır. Ayrıca, ilgili kurumlarca mevcut sorunların ortaya konarak, parçalı düzenleme girişimlerinin birleştirilmesi ve kentleşme sürecinde kırsal alanların ve ortaya çıkan planlama sorunlarının ele alınması hedeflenmiştir. Ülke genelinde kırsal alanlar ve planlamasıyla ilgili görüş geliştirilmesi, kamu politikaları ve uygulamalarının tartışılması da önemli bir hedef olmuştur.

Hızla büyüyen kentler ve metropoliten alanlar çevresindeki kırsal alanlar ile ilgili görüş geliştirilmesi, bu sürecin çok önemli bir parçasıdır. 29. Dünya Şehircilik Günü vesilesiyle düzenlenen bu kolokyumda, varılan sonuçların, kent ve kır planlaması arasındaki bütünlüğü sağlayacağı umulmaktadır. Bu kolokyum sayesinde bu alandaki önemli birikimler elde edilmiştir ve bildiri sahiplerine, tartışmacılara ve bu süreçte önemli katkılar sunan İ.İ. Bakanlığı, Köyişleri ve Kooperatifler Bakanlığı ile SPMMO yetkililerine teşekkür edilmiştir. Son olarak, derlemenin kent ve kır planlaması çalışmalarına ışık tutmasını temenni ederim./

Prof. Dr. Mehmet Çubuk/ Şehircilik Araştırma Enstitüsü Genel Sekreteri/ Dünya Şehircilik Günü Türkiye Daimi Komitesi Başkanı