Karakter alanlarına özgü koruma yaklaşımları: Şişli Maçka Pangaltı kentsel sit alanı örneği

Abstract

İstanbul ilk yerleşiminin başlamasından bugüne tarihin farklı mimari ve toplumsal değerlerinin birbiri üstüne eklenerek kentsel gelişimine devam ettirirken fark edilmektedir ki günümüzde de bu süreç devam etmektedir. Bu geçirilen dönüşüm sürecinde kentte birçok dönemden kalan katmanlar görülürken bunların kıymetinin anlaşıması zaman almış ve koruma süreci tekil bina ölçeğinden çıkamayarak reellde somut olarak mekanlarımızda kendini göstermesi imkansızlaşmıştır. Kentsel ölçekte alınan kararların sadece turizm ve rant odaklı olması, mülk sahibinin koruma kararları içerisinde elinin kolunun bağlanmasından öteye geçmediği anlaşılan koruma politikaları neticesinde çalışma alanı olarak belirlenen kentsel ve tarihi sit alanı olarak tanımlanan çalışma alanı içerisindeki 6 mahalle daha detaylı analizler ile irdelenerek birbirinden farklı geçirdiği korum süreci kapsamında irdelenmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır.19. yüzyılın ortalarında gayrimüslim ve levanten nüfusu ile ön plana çıkan Pera ve Galata yerleşimlerinin yetersiz kalması sonucu kent, kuzey yönünde genişlemeye başlamıştır. Bu dönemde konut yerleşimi ile birlikte, bir ticaret alanı olarak gelişen bölgede 1980'lere gelindiğinde kısıtlı miktarda boş alan kalmış, bölge İstanbul'un en merkezi yerleşimlerden biri haline gelmiştir. Nişantaşı-Teşvikiye ve Harbiye-Şişli bölgeleri 1980'den bu yana kent içindeki merkezi ve prestijli konumları nedeni ile tercih edilen bir kent alanı olarak önemlerini korumakta, ancak bu yoğun talebin getirdiği kentsel ve yapısal baskıdan dolayı özgün kent dokusunun tahrip olması tehdidi altındadır. Birinci bölümde çalışma amacı, kapsamı ve yöntemi ve tezde ele alınan koruma yaklaşımı detaylı olarak açıklanmıştır. İkinci bölümde Şişli'nin genel, idari, tarihi bilgileri incelenmiştir. Çalışma alanı sınırları tanımlanmıştır. Üçüncü bölümde çalışma alanı kentsel, mekansal analizler ile araştırılmıştır. Eski haritalar ile mekansal gelişimin dönüşümü irdelenmiştir. 1/5000 Nazım İmar planı ile stratejik analizler ile irdelenmiştir. Kentsel sit alanı sınırları kapsamında sosyal, tarihsel ve mekansal analizler ile mahalle ölçeğinde mekansal okumalar yapılmıştır. Günümüzde yapılan saha çalışmaları ile mahalle ölçeğinde mekansal ve sosyal farklar irdelenmiştir. Dördüncü bölümde bölgesel olarak yapılan stratejik analizler sonrasında korunması gereken, sit alanları içerisindeki mahalleler içerisinde ayrıca odak haline gelebilecek kentsel mekan tipolojileri, aks sokak meydan olarak detaylandırılıp örnekler resim ve eskizlerle irdelenmiştir. Son bölümde sit alanları içerisinde çalışma alanımız örneği üzerinden karakter alanlarına ayrılarak korunmaya yönelik oluşturulan değerlendirilme; işlevsiz kalan mekanlar, nitelikli binaların belirlenmesi ve kullanıcı sürekliliğinin sürdürülebilir devamlılığı olarak ilkeleri ile tartışılmıştır. Çalışma mahalleler üzerinden karakter alanlarına göre oluşan 3 tipolojiye uygun öneriler ile tamamlanmıştır.