Perşembe Pazarı Alanında Bulunan Tarihi Binaların Enerji Verimliliğinin Araştırılması

Abstract

Bu proje, İstanbul’un tarihi Perşembe Pazarı bölgesinde yer alan tescilli yapıların uzun ömürlü korunması ve yeniden işlevlendirilmesine yönelik sürdürülebilir çözümler geliştirmeyi amaçlamıştır. Çalışmanın temel hedefi, yapıların mevcut durumlarını teknik ve tipolojik analizlerle ortaya koymak, kültürel ve mimari değerlerini değerlendirmek ve koruma ilkeleriyle uyumlu enerji verimliliği stratejileri oluşturmaktır. Böylece hem bölgenin tarihi kimliği korunmuş hem de enerji performansını artırmaya yönelik uygulanabilir müdahaleler geliştirilmiştir. Proje, kapsamlı literatür taramasıyla ulusal ve uluslararası standartlar, yasal çerçeveler ve müdahale yöntemlerini inceleyerek başlamıştır. Ardından alan çalışmalarıyla tipolojik, yapısal ve envanter verileri toplanmış; yapıların kat adedi, işlevleri, özgünlük dereceleri ve mevcut kullanımları değerlendirilmiştir. Bu veriler ışığında tipolojik analizler, yapı bileşenlerinin özgünlük ve koruma durumlarının belirlenmesi, termal kamera ölçümleriyle ısıl performans sorunlarının tespiti ve müdahale kısıtlama seviyelerinin oluşturulması gerçekleştirilmiştir. Bulgular, bölgenin özgün değerlerini cephe süslemeleri, taş–tuğla duvarlar, beşik tonoz çatılar, ışıklıklar ve iç demir kepenkler gibi bileşenlerde ortaya koymuştur. Bu bağlamda, dıştan yalıtımın uygun olmadığı; içten ve konstrüksiyon arası yalıtım ve hava sızdırmazlığının öncelikli müdahaleler olduğu belirlenmiştir. Döşemelerde tipine göre üstten veya alttan yalıtım uygulanabileceği, çatı özgünlüğünün kısmen kaybolması sayesinde esnek çözümler geliştirilebileceği, pencerelerde film kaplama, ikincil pencere ve low-e cam uygulamalarının uygun olduğu saptanmıştır. Kapılarda özgünlük düzeyi düşük olduğundan performansı yüksek sistemlerle değişim mümkün görülmüştür. Ayrıca, gün ışığından etkin yararlanma, iç mekan düzenlemeleri ve gölgeleme elemanları gibi pasif stratejiler önerilmiştir. Yenilenebilir enerji kapsamında hava kaynaklı ısı pompası ve çatıyla uyumlu sınırlı PV entegrasyonu uygulanabilir bulunmuştur. Sonuç olarak proje, tipolojik sınıflandırmaları, müdahale kısıtlama seviyelerini ve enerji verimliliği müdahalelerini bir araya getiren bütünleşik bir karar yöntemi geliştirmiştir. Bu yöntem, yapı bileşeni bazında uygulanabilir enerji verimliliği çözümleri sunmakta ve sürdürülebilir koruma stratejilerini tanımlamaktadır. Elde edilen bulgular, Perşembe Pazarı ölçeğinde genelleştirilebilir nitelikte olup, enerji verimliliği müdahalelerinin yapı özgünlüğü, yerel bağlam ve teknik uygunluk kriterleri dikkate alınarak planlanmasının kritik önemde olduğunu ortaya koymuştur. Böylece, kültürel mirasın korunması ile enerji performansının artırılması arasında denge kuran, az müdahaleli ve geri dönüşümlü çözümler önerilmiştir.