Gelişmiş doğal aydınlatma sistemlerinin iç mekânda kullanımı açısından incelenmesi

Abstract

Bu çalışma ışık ve aydınlatma hakkında genel tanım ve kavramlar temel alınarak hazırlanmıştır. Doğal ışığın kullanıcıların fizyolojik ve psikolojik durumları üzerindeki etkileri incelenmiştir. Fizyolojik olarak doğal ışığın birey üzerindeki fiziksel ve biyokimyasal fonksiyonları; psikolojik olarak da doğal ışığın insan davranışları üzerindeki etkileri ve bu etkilerin oluşma nedenleri araştırılmıştır. Bu bağlamda doğal ışığın temelleri ve birey üzerindeki etkilerini en iyi şekilde uygulayacak gelişmiş doğal aydınlatma sistemleri incelenmiştir. Bu konu hakkında önerilen çeşitli uygulama biçimleri araştırılmıştır. Yapılan bu araştırma beş ana başlık altında toplanmıştır. Birinci bölümde; çalışmanın amacı, kapsamı ve yöntemi irdelenmiştir. İkinci bölümde; konunun genel tanım ve kavramları araştırılmıştır. Bunların ilki görmeyi sağlayan ışıktır. Işığın gelişim süreci ve bu konuda yapılan deneyler incelenmiştir. Işığın yapısı hakkındaki kuramlar bu deneylerin sonucunda bulunmuştur. Bu kuramlardan yola çıkarak ışığı meydana getiren bileşenler ayrı ayrı incelenmiş ve ışığın özellikleri araştırılmıştır. Işığın genel tanım ve kavramlarını takiben aydınlatma konusunun amacı ve gelişim süreci incelenmiştir. Aydınlatmanın tarihi ve türlerinin yanında doğal aydınlatmanın iç mekân kullanımı için geliştirilen sistemler araştırılmıştır. Üçüncü bölümde; doğal ışığın kullanıcılar üzerindeki etkileri incelenmektedir. Bu incelemede doğal ışığın insan üzerinde yarattığı fizyolojik ve psikolojik etkileri araştırılmıştır. Fiziksel olarak; doğal ışığın aktiniksel etkisinin fotokimyasal tepkimeleriyle cildimiz ve görme sistemimiz üzerinde bıraktığı sonuçlar incelenmiştir. Biyolokimyasal olarak; sağlık ve fiziksel adaptasyonumuzu düzene sokan sinir ve endokrin sistemimizle doğal ışığın aktiniksel etkisiyle insan bedeninin fotobiyolojik etkileşimi sonucu olan biyolojik ritim araştırılmıştır. Psikolojik olarak ise; doğal ışığın algımız, üretkenliğimiz, stres durumumuz ve mutluluğumuz gibi değişkenler üzerindeki etkileri ve bunların oluşumu incelenmiştir. Ayrıca doğal ışığın neden olduğu olumsuz etkenler de bu bölümde irdelenmiştir. Dördüncü bölümde; gelişen teknoloji ve doğal ışığa duyulan ihtiyaç doğrultusunda gelişmiş doğal aydınlatma sistemleri araştırılmıştır. Kullanılan doğal aydınlatma sistemleri ile güneş ışığının binalarda verimli olmasını sağlayan etkenler irdelenmiştir. Bu bağlamda doğal ışığın Güneş ve çevresel etkenlere göre en uygun hangi durumlarda iç mekâna alınacağı araştırılmıştır. Sonrasında bina yüzeyine gelen ışığın mekâna verimli bir biçimde ulaştırılması yönünde genel incelemeler yapılmıştır. Güneş ışığının mekânlara en etkili şekilde alınması ve bunu gerçekleştiren sistemler araştırılmıştır. Genel anlamda gelişmiş doğal aydınlatma sistemlerinin türleri irdelenerek, bu sistemler hakkında detaylı bir inceleme yapılmıştır. Sonuç olarak, yapılan araştırma ve analizler doğrultusunda şu yargıya varılmıştır: Seçilen her gelişmiş doğal aydınlatma sistemi bölgesel olarak incelenmelidir. Bu incelemeler doğrultusunda yapılan hesaplamalara en uygun sistem seçilmelidir. Bu bilgiler ışığında; ülkemizdeki çok katlı yapılaşmada, ışık borusunun fiber sistemle entegre edilmesi ve tayfsal seçici camların pencerede kullanımının verimli sonuç sağlayacağına ulaşılmıştır. Bunun yanında ışığın yetersiz kaldığı yerde, hibrit sistemle üretilen elektrikle tam spektrumlu lambalar kullanılmalıdır.