An Evaluation of the Applicability of Management Plans with Public Participation

Abstract

Kültürel miras alanlarındaki en temel sorunlar; tarihi alanlarda yaşayan veya alanı kullanan kesimlerin farkındalık, sahiplenme, benimseme, paylaşma konularında kültür mirası ile ilgili olumsuz tutumları ve plan süreçleri içine etkin olarak katılımın sağlanmamasıdır. Koruma amaçlı imar planları, mevzuatın belirlediği şekilde, belediyeler, valilikler ve ilgili kurumlar, ve alanla ilgili meslek odaları, sivil toplum kuruluşları ve plandan etkilenen hemşehrilerin katılımı ile toplantılar düzenlenerek hazırlanmaktadır. Kültürel miras alanlarının sorunlarının çözümünde önemli bir koruma aracı olarak ortaya çıkan yönetim planları, karar üretme süreçlerinde alanla ilgili kesimleri bir araya getirerek, yönetişim ve katılımı temel alan bir yaklaşım içermekte, UNESCO uluslararası rehberi ve ulusal mevzuat da yönetim planlarının üretilmesi süreçlerinde aktörlerin tanımlanması ve bir araya getirilmesini zorunlu kılmaktadır. Ancak her iki koruma aracı bağlamında da, koruma planlaması alanında, Türkiye'de katılımın nasıl sağlanacağı konularında tecrübe sahibi olunmaması, mevzuatta katılım ilkelerinin yeterince tanımlı olmamasından kaynaklanan belirsizlik, planların uygulanabilirliğinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Planlamada katılım üzerine önemli bir tartışmayı açan Arnstein, etkin katılımın en üst aşamasını "vatandaş kontrolü" olarak tanımlamaktadır. Kültürel miras alanlarına yönelik yönetim planlarının hayata geçirilmesinde önemli bir etken olan katılımın sağlanmasında vatandaş kontrolü basamağına ulaşmak, planların etkinliğini artıracak önemli bir kriterdir. İlgili kesimlerin süreçlere etkin olarak katılmasını sağlayacak modellerin üretilmesi ve bu modellerin mevzuatta ve rehberlerde belirlenmesi gereklidir. Türkiye'de yönetim planı süreçlerinde katılımın ilgili mevzuat çerçevesinde ve İstanbul Tarihi Yarımada Yönetim Planı'nın etkin katılım bağlamında Arnstein(1969) ve Tekeli'nin(2009) yaklaşımları açısından değerlendirilmesi, gelecekte oluşturulacak yönetim planlarının uygulanabilirliği yönünde halkın kültürel miras alanlarını sahiplenmesi için geliştirilecek ilkelere ışık tutacaktır.

The main problems for cultural heritage are the negative attitudes of the people who use or live in historic areas. They are unaware of these areas, do not embrace and share them and are unable to actively participate in their planning processes. Zoning plans for conservation are prepared in meetings with the participation of municipalities, governorships, relevant institutions, professional chambers and non-governmental organizations and the citizens affected by the plan. Management plans, which have emerged as an important conservation tool to solve the problems of cultural heritage, include an approach based on governance and participation by bringing together the relevant parties in decision-making processes. The UNESCO International Guide and Turkish national legislation require identifying and bringing together these actors when producing management plans. However, insufficient experience about how to ensure participation in Turkey and uncertainty due to insufficient definition of the principles of participation in legislation for conservation planning has negative effects on the applicability of the plans. Arnstein initiated an important discussion on participation in planning and identified the summit of active participation as citizen control. Achieving citizen control, an important factor in implementing the management plans for cultural heritage, is a significant criterion to increase plans' effectiveness. Models should be developed to ensure the active participation of the relevant actors and required by legislation and guides. Evaluation of the İstanbul Historic Peninsula Management Plan, an important example for management plans in Turkey, will serve as a guide for the principles to be developed in the future for the public to embrace cultural heritage areas and for the applicability of management plans.