Kentsel dönüşümün çağdaş sanat ortamındaki izdüşümünü haritalamak

Abstract

Bu çalışmada öncelikle 19. Yüzyıldan günümüze kadar, kentlerin yapılaşma süreçlerinin farklılaşma biçimleri ve yaşanan değişimler ile üretim ve tüketim biçimlerine odaklanan sanat dünyasında ortaya çıkan modernist sanat akımları, ilgilendikleri konu başlıkları ve yapıtlarının toplumu etkileme biçimleri araştırılmıştır. Kentlerin ve kentsel dönüşümün çağdaş sanatın üretim alanına girmesiyle sanatın da kentin fiziksel ve kültürel bedenine nüfuz etmeye başladığı tespit edilmiştir. Kentsel dönüşüm sürecinin çağdaş sanat sahnesine yansımasına odaklanan bu tez çalışmasında İstanbul Bienalleri, İstanbul Tasarım Bienalleri, kişisel sergiler, sinema ve tiyatro gösterimleri, vb. etkinliklerde kentsel dönüşümü konu edinen tüm çalışmalar tespit edilmiştir. İncelenen her bir çalışmanın, kentin dönüşümünü ve/ya onunla ilgili herhangi bir durumu hangi kavram üzerinden ele aldığı analiz edilmiştir. Kentsel dönüşüm projelerinin hangi kavramlar bağlamında sanatçıların eleştirilerine konu olduğu bir haritalama çalışması ile görselleştirilmiş, başka deyişle, kentsel dönüşüm sürecinin çağdaş sanat üretiminde hangi kavramlar üzerinden değerlendirildiği ve/veya yorumlandığı belirlenmiştir. Kentsel dönüşümün yalnızca mimari bir sorun olarak ele alınamayacağı, ancak çağdaş sanatın işaret ettiği toplumsal ölçekten eleştirel bir gözle bakıldığında tüm yönleriyle kavranabileceği ortaya konmuştur. Tez çalışması bağlamında yapılan araştırmada sanatçıların yorum veya eleştirilerinin tek bir kavram üzerinden inşa edilmeyerek çeşitli kavramların kesişim kümesindeki yoğunlaşmalar üzerinde temellendirildiği görülmüştür. Analiz edilen çalışmaların kentsel dönüşüm ile ilgili ele aldığı kavramların grafik bir temsil olan haritalandırma yöntemi ile gösterilmesi, söz konusu kavramlar arasındaki ilişkilerin pragmatik biçimde, doğrudan okunur kılınmasını sağlamıştır. Haritalandırmanın açık sonlu ve esnek yapısının farklı kavramların ve yeni çalışmaların harita üzerine eklemlenebilmesine olanak tanıyacağı öngörülmektedir.