Kentsel dönüşüm sürecinde katılımcı politikalar ve Mardin üzerine bir inceleme

Abstract

1950'li yıllardan itibaren yaşanan hızlı nüfus artışı beraberinde hızlı kentleşmeyi ve kentsel sorunları getirmiştir. İşsizlik, yaşamsal ve toplumsal kutuplaşma, tarihi ve kültürel değerlerin yok edilmesi gibi sorunlarla birlikte gerek teknolojinin gelişmesi, gerekse hızlı iletişim ve ulaşım ağlarının ortaya çıkması, kentleri değişime yönlendirmiştir. Dolayısıyla kentsel dönüşüm olgusu, her türlü kentsel sorunun çözümlenmesi için bir araç olarak kendini göstermiştir. Söz konusu olguya paralel olarak geliştirilen çalışmaların dünya üzerindeki uygulama örnekleri gün geçtikçe artmıştır. Bu bağlamda daha sonra yapılacak uygulamalara ışık tutması için bir kaynak oluşturması amaçlanan söz konusu tez çalışması, kentsel dönüşüm mefhumunun ortaya çıkış nedenlerini, çeşitli tanımlamalarını, tarihsel süreç içerisindeki gelişimini, bu kavram çerçevesinde her bölgenin sorununa özgü uygulama örneği sergilemesi açısından geliştirilen kentsel dönüşüm yöntemlerini içermektedir. Bununla birlikte söz konusu kavramın daha iyi irdelenmesi için farklı yöntemlerle karşılaştırma yapabilmek adına dünyada ve Türkiye'de gerçekleştirilen başarılı uygulama örneklerine değinilmiştir. Tanımlanan kavram ve yöntemlere paralel olarak uygulanıp, kentsel dönüşüm hususunda başarıya ulaşan projelerden yola çıkılarak yapılan çıkarımlar çerçevesinde sadece ülkemizde değil, tüm dünyada nazar-ı dikkati çeken ve 8000 yıllık geçmişiyle saygıyı hak eden Mardin mimarisinde kentsel dönüşüm modellerinin nasıl olabileceği farklı boyutlarıyla ele alınmış, sosyal yapının ve fiziki çevrenin taşıdığı değerlerin korunarak, problemli olanların ise ne şekilde iyileştirileceği, aynı zamanda kentsel dönüşüm ve gelişim politikalarının başarıya ulaşması noktasında çok aktörlü katılımcılığın önemi ile ilgili fikirler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda söz konusu dönüşüm sürecine çok aktörlü katılımcılığın ne şekilde dahil edileceği irdelenerek önerilerde bulunulmuş, dolayısıyla sosyal, kültürel ve fiziksel anlamında kentsel bütünlüğün korunarak kentsel gelişimin sağlanması çalışmalarına farklı aktör gruplarını katılıma teşvik edecek araçlar sorgulanmaya çalışılmıştır.