Alışveriş merkezlerindeki acil durum kaçış güzergahı tasarımının aydınlatma ve yönlendirme kriterleri bağlamında örnekler üzerinden incelenmesi

Abstract

Bu tez çalışması alışveriş merkezlerindeki kaçış güzergâhı tasarımının önemini ve kaçış güzergahı üzerindeki acil durum aydınlatma ve yönlendirme kriterlerini ele alan bir çalışmadır. Günümüzde artan nüfusa bağlı olarak artan mekan arayışı birçok yapının yeniden dizayn edilmesine, artan kullanıcı sayısına ve taleplerine cevap veren yeni mekanların oluşturulmasına neden olmaktadır. Kullanıcı sayısının artması ve sirkülasyonunun yoğunlaşması, buna bağlı olarak mekândaki hacimsel artış çözülmesi gereken birtakım sorunları da beraberinde getirmektedir. Deprem, yangın, sel vb. doğal afetlerin yanı sıra terör gibi dış tehditlerden kaynaklanan felaketler kullanıcıların mekânı hızla tahliye etmesini gerektiren durumların başında gelmektedirler. Bu gibi önemli durumlar esnasında kullanıcıların kaçış güzergâhına güvenli bir biçimde yönlendirilerek ulaşabilmeleri, en hızlı biçimde karmaşa olmaksızın tahliye olmaları ve binada yapılmakta olan tehlike sınıfına giren faaliyetlerin kontrol altına alınması önem arz etmektedir. Bu tezde acil durum kaçış güzergâhlarının kullanıcılar tarafından kolayca tanımlanabilmesi ve görünürlüklerinin arttırılması için gereklilikler, AVM örnekleri üzerinden ele alınarak incelenmiştir. Tezin ilk bölümünde acil durum aydınlatmasının tanım ve işlevlerinden bahsedilmiştir. Acil durum aydınlatmasının kullanılmasının gerekli olduğu mekanlar, sınıflandırma, yerleşim kuralları, süreler, kamaşma, düzgünlük gibi terimlerin açıklanmasının yanı sıra armatürlerin çalışma tiplerine de bu bölümde yer verilmiştir. Tezin ikinci bölümünde ise acil durum aydınlatmasında kullanılan araç ve sistemler incelenmiş olup, sistemin gereklilikleri arasında bulunabilecek işaretler, aygıtlar, besleme sistemleri gibi konular hakkında bilgi verilmiştir. Bir sonraki bölümde acil durum aydınlatma hesapları ile ilgili bilgiler verilmiş olup, tasarımın yapılması için gerekli bilgiler ve sistem tasarımını etkileyen balast ışık akısı faktörü, beş saniye faktörü, süre sonu faktörü, servis düzeltme faktörü gibi faktörlere değinilmiştir. Ayrıca acil durum aydınlatma hesaplama yöntemlerine değinilmiş, montaj noktasına bağlı olarak hesaplama yöntemleri incelenmiştir. Plan hazırlama kriterleri, toplam kaçış süresi ve planlama gibi bilgiler de bu bölüm içerisinde verilmektedir. Tez çalışmasının son bölümünde acil durum kaçış planlamasında mimari gereksinimler incelenmiş olup, mimari planlamada kaçış güzergahı tasarımına, kullanıcı profilinin belirlenmesine, koridor kaçış mesafelerinin tahliyeye uygunluğuna değinilmiştir. Yine bu bölümde 3 tip AVM örneği üzerinden teorik kısımlarda bahsi geçen kriterler bakımından kaçış güzergahları incelenmiştir. Bu örnekler üzerinden varılan sonuç bölümünde acil kaçış güzergahı tasarımında aydınlatma ve yönlendirmenin önemi bir kez daha anlaşılmıştır.