Endüstri devrimi sonrası mimari akımlarda malzeme ve teknoloji kullanımlarının incelenmesi

Abstract

1758'li yıllarda otomatik mekiğin bulunmasının ardından dokuma tezgahları yaşamda yerini almıştır. Bu olayları 1760 yılında öncelikle İngiltere'de ve ardından Fransa'da fabrikaların kurulması izlemiştir. Yaşanan tüm bu ilerlemeler 1765 yılında buharlı makinenin icat edilmesini tetiklemiş ve Endüstri Devrimi başlamıştır. Endüstri Devrimi ile beraber tüm dünya önemli bir dönüm noktasına tanıklık etmiştir. Bu tarihi olayın ardından teknoloji hızla yaygınlaşmış, manuel işçilikten seri üretime geçilmiş, standardizasyon-prefabrikasyon kavramları hayatımıza dahil olmuş ve tüm alanlarda olduğu gibi mimarlık disiplini de ileri bir boyuta ulaşmıştır. Gelişen teknoloji yeni fikirleri, eleştirileri ve görüşleri de beraberinde getirmiştir. Düşünceler kutuplaşarak düşünce akımlarını oluşturmuştur. Düşünce akımları, sanat akımlarını doğurmuş ve mimarlık disiplini sanat akımlarından etkilenerek aynı üslupta mimari eserler vermiştir. Öte yandan her düşünce akımı sanat akımına dönüşmediği gibi her sanat akımı da mimarlık akımına dönüşmemiştir. Özetle düşünce akımlarının zaman içerisinde gelişerek mimari ürünler vermesiyle mimarlık akımları oluşmuştur. Bu sebeple mimarlık alanında farklı dönemlerde çok sayıda mimari akım ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada mimarlık akımına dönüşmüş olan, literatürden belirlenen, Arts and Crafts, Art Nouveau, Werkbund Hareketi, Kübizm, Neoplastisizm, Bauhaus ve Brutalizm akımları ele alınmıştır. Sözü edilen bu akımlar teknoloji ve malzeme bağlantılarının en güçlü olduğu mimari akımlar olması sebebiyle çalışmaya dahil edilmiştir. Literatürde sanat akımıyla ilgili yapılan çalışmalar incelenmiş ve daha evvel sanat akımının teknoloji ve malzeme ilişkisinin belirli bir sistematik içerisinde değerlendirildiği bir çalışmaya rastlanmamıştır. Çalışma bu yönüyle literatürde geliştirilmesi mümkün olan bir prototip oluşturmuş ve özgün çalışmalar arasında yer almıştır.xvii Çalışmanın ilk bölümlerinde, Endüstri Devrimi ile alakalı olarak, ortaya çıkışı, tanımı, ortaya çıkardığı yeni yapım yöntemleri ve malzemelerden bahsedilmiştir. Burada amaç; Endüstri Devrimini detaylı olarak tanıtmak, okuyucuyu tezin diğer bölümleri için hazırlamak ve okuyucunun Endüstri Devrimi-malzeme-teknoloji ilişkisini tam anlamıyla kurmasını sağlamaktır. Çalışmanın diğer bölümünde Endüstri Devriminden sonra ortaya çıkan, Arts and Crafts, Art Nouveau, Werkbund Hareketi, Kübizm, Neoplastisizm, Bauhaus ve Brutalizm olarak adlandırılmış olan mimari akımlardan bahsedilmiştir. Sözü edilen mimari akımlar tüm yönleriyle incelenmiş ve çalışmanın son bölümünde yapılacak olan değerlendirme için, okuyucunun akımlar hakkında bilgi edinmesi hedeflenmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise sözü geçen mimarlık akımları hakkındaki, kategorize edilerek hazırlanmış olan ifadelerin, alanında uzman öğretim üyeleri tarafından ölçeklendirilerek değerlendirilmesi yapılmıştır. Değerlendirme sonunda tüm sonuçlar toplanarak veriler karşılaştırılarak, hazırlanan grafikler üzerinden değerlendirilmiştir. Ağırlıklı etkileşim puanları hesaplanarak, sanat akımlarının teknoloji ve malzeme ile olan ilişkileri sorgulanmıştır. Çalışmanın amacı, belirlenen sanat akımlarını teknoloji ve malzeme açısından detaylı incelemek, sanat akımı-teknoloji-malzeme kavramları arasındaki ilişkiyi sorgulamak ve ortaya çıkan ilişki örgüsü içinde sınıflandırmalar ve karşılaştırmalar yaparak çalışmayı sonuçlandırmaktır. Bu bağlamda çalışmayı ana hipotezi ve alt hipotezleri desteklemektedir. Ana hipotezi 'Sanat akımları; malzeme ve teknoloji açısından belli bir sistematikte ölçeklendirilerek değerlendirilebilir' olan çalışmanın 'Sanat akımının teknolojiyle ilişkisi vardır ve bu ilişki ölçülebilirdir', 'Sanat akımının malzemeyle ilişkisi vardır ve bu ilişki ölçülebilirdir' alt hipotezlerini oluşturmaktadır. Çalışmanın sonunda, sanat akımlarının malzeme ve teknoloji açısından belirli bir sistematikle ölçeklendirilerek değerlendirilebilir olduğu, sanat akımlarının malzeme ve teknolojiyle ilişkisinin olduğu ve bu ilişkinin ölçülebilir olduğu, ortaya koyulan bu değerlendirme modelinin başka konularla ilişkilendirilebileceği ve başka arakesitlerin incelenmesi için entegre edilip kullanılabilecek bir yapıya sahip olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.