Cumhuriyet döneminde kırsal kalkınma politikaları örnek bir model: Köy Enstitüleri

Abstract

Bu çalıĢmada kırsal geliĢim ve kırsal kalkınma politikaları beĢ temel evre gözetilerek incelenecek olup bu evreler 1929’dan 1950’ye değin devam eden tek partili dönem, iç ve dıĢ Ģartlar neticesinde kırsal kesimde belirgin bir refah artıĢının yaĢandığı 1950 ile 1960 yılları arası ise ikinci dönem, kırsal kesime yönelik politikaların istikrarlı olamadığı 1960 ile 1980 arası ve kırsal kesime yönelik kamu desteklerinin sınırlandığı 1980 sonrası yılları kapsamaktadır. 2000 yılından itibaren Türkiye’nin tarım politikalarındaki değiĢimde, daha çok IMF ve DB’nin yönlendirmeleri etkili olmuĢtur. Bunların yanı sıra AB üyeliği sürecinde yayımlanan Katılım Ortaklığı Belgesi ve Ulusal Program ile son Ġlerleme Raporu da tarım sektörü ile ilgili önemli belirlemeler içermiĢtir. Kırsal kesimin ekonomik ve sosyal açıdan geliĢtirilmesine yönelik olarak oluĢturulan modeller farklı yönleriyle incelenirken Türkiye’nin eğitim tarihinde en özgün çabalardan birisi olan Köy Enstitüleri, kırsal kalkınmaya katkıları bakımından tartıĢılacaktır. Köy Enstitüleri tecrübesi salt eğitim konusunu baz almaktan ziyade konumlandığı köyü “canlı” bir yapı olarak ele alıp oraya özgü politikalar geliĢtirip uzun vadeli olarak uygulama boyutuna taĢıması bakımından kırsal kalkınma modelleri arasından seçilmiĢ ve incelemeye değer bulunmuĢtur. Köy Enstitüleri kırsal kalkınmaya; köylünün eğitimine katkıda bulunması, eğitimde fırsat eĢitliğini sağlaması, varlığının bulunduğu bölge için bir araĢtırma merkezi olarak görülmesi ve bu yönde değerlendirilmesi, bulunduğu çevreye pazar olanağı getirmiĢ olması, bulunduğu yörede mevcut kaynakları değerlendirmeyi öğretmesi, ve köylüyü de farklı alanlarda bilinçlendirme misyonunu üstlenmiĢ olması, cinsiyet eĢitsizliğini azaltması, kırsala etkilerinin bulunduğu dönemle sınırlı kalmaması, haklarının farkında olan ve bu hakların savunuculuğunu yapabilecek insanları yetiĢtirmesi, fikir ve sanat alanlarında dikkat çeken köylü aydın kuĢağını ortaya çıkarması bakımlarından katkı sağlamıĢtır. Köy Enstitüleri tecrübesi bireyi ve dolayısıyla toplumu kendi potansiyelini kullanarak dönüĢtüren çağdaĢ bir model olarak değerlendirilebilir. Bugün yeni eğitim kurumları oluĢturulmaya çalıĢılırken Köy Enstitülerinin salt bir eğitim projesi olmadığı kırsal kalkınmayı birçok dinamik bakımından desteklediği düĢünüldüğünde, Enstitü tecrübesinin günümüze nasıl uyarlanabileceği üzerinde durulması önemlidir.