Kırsalın korunarak kalkınmasında bir destek olarak yürüyüş rotaları: Türkiye için model önerisi

Abstract

Kentin eskisi kadar çekici, kırın da eskisi kadar itici olmadığı 21. yüzyıl, bir taraftan farklılaşan tüketim talepleriyle kırsal alanların yeniden değer kazanmasına diğer taraftan da kentlerin dünya üzerinde hakimiyetini ilan etmesiyle kırsalın kendi sosyoekonomik düşüşü ve değer kaybıyla mücadele etmesine tanıklık etmektedir. Bu dönemde yaşanan teknolojik, ekonomik ve siyasal gelişmeler sonucunda ortaya çıkan yeni sanayi sonrası toplum ve yeni ekonomiler kırsal alanların yeniden ele alınmasına ve kırsal kalkınmaya yönelik farklı politika arayışlarının başlamasına neden olmuştur. Türkiye kırsalının da deneyimlediği bu süreç, kırsal alanların kaybının önlenmesi ve dolayısıyla ülke ölçeğinde önlenemez sonuçlara yol açmaması için uygulanabilir ve etkin kırsal kalkınma politikalarına duyulan ihtiyacı ortaya koymuştur. Doğaya geri dönme arzusuyla varlığını ortaya koyan yeni turist profilinin doğal ve kültürel mirasa yönelik oluşturduğu talep nedeniyle de kırsal turizm, kırsal kalkınma gündeminde açıkça uygulanabilir bir seçenek ve kalkınmanın bir aracı haline gelmiştir. Kırsal turizm aktivitelerinin çeşitliliği içinde, doğal ve kırsal dünyayla temasın yeniden yapılandırılması anlamına gelen doğa yürüyüşü kentsel nüfusun her geçen gün artan ilgisiyle karşılaşmaktadır. Dolayısıyla, yoğun bir turizm talebiyle karşı karşıya kalan bu alanlarda plansız yapılacak uygulamalar ve kontrolsüz bırakılacak kullanma biçimleri doğal kaynakların bozulması, yerel kültürün zarar görmesi gibi pek çok olumsuz etkiyi beraberinde getirecektir. Aynı zamanda, hem ülkesel hem de yerel ekonomide de bu olumsuz etkilerin izlerine rastlanacaktır. Her geçen gün artan ilgiye rağmen, Türkiye’de yürüyüş yollarını destekleyecek herhangi bir planlama ve yönetim sisteminin, mevzuatın ve devlet kaynağının bulunmaması ve yerel yönetimlerin bu konudaki bilgi ve tecrübelerinin az olması tez çalışmasının hareket noktasını oluşturmaktadır. Yürüyüş rotalarına ilişkin ana sorunsalın doğru bir biçimde tanımlanması ve etkin çözümlerin üretilebilmesi için literatür taraması, uluslararası iyi uygulama ve deneyimlerin incelemesi ve Türkiye’nin potansiyellerini ve ihtiyaçlarını belirlemeye yönelik yapılan alan çalışması sonuçlarından elde edilen veriler ışığında, tez kapsamında rota planlama süreci farklı ölçeklerde farklı araçlarla tanımlanmış ve ölçekler arası bir yaklaşımdan yola çıkılarak yürüyüş rotalarının temel planlama ve tasarım ilkeleri belirlenmiştir. Yerel dinamiklere bağlı olarak değişiklik gösterebilecek sürecin ilkelerine ilişkin önerilen model ülke, bölge ve yerel olmak üzere üç temel ölçekte ele alınmıştır. Her bir ölçeğin temel dayanağını “sürdürülebilirlik çerçevesinde geleceğe bütüncül bakış, kırsalın özgün yaşam biçiminin deneyimi, denetimli ve ekolojik, tarihi, kültürel vb. miras öğelerini koruyan bir turizm yaklaşımı ve etkin bir katılım süreci” oluşturmaktadır.