Tanımsız kentsel alanlar olarak kayıp mekânların yeniden değerlendirilerek kente kazandırılması : Anadoluhisarı-Göksu örneği

Abstract

Kentsel kayıp mekân kavramı; kent içindeki sürekliliğin kaybolmasına neden olan, işlevselliğini yitirmiş, amacına hizmet edemeyen, etkin şekilde kullanılamayan, kentsel yaşantının bulunmadığı, kimliğini kaybetmiş, atıl kalmış alanlar olarak tanımlanmaktadır. Kayıp mekân tanımı, her ne kadar kentler için olumsuz bir ifade olarak anılsa da içerisinde barındırdığı kamusal kullanım potansiyelleri ile kent kimliğine katkı sağlayabilecek önemli rezerv alanlar olarak görülmektedir. Kentsel kayıp mekânların kamusal olarak yeniden kullanımına yönelik müdahaleler kalıcı ve geçici kullanım müdahaleleri olmak üzere iki başlık altında ele alınmıştır. Kalıcı müdahaleleri, uzun vadede kalıcı çözümlerin yaratıldığı, planlı müdahalelerdir. Geçici kullanım müdahaleleri ise daha düşük bütçeli, hızlı sonuç alınabilen, halkın katılımının ön planda olduğu, esnek kullanımlara imkân sağlayan müdahalelerdir. Her bir kentsel kayıp mekânın oluşma süreç ve nedenleri farklı olabileceği gibi, yeniden tasarlanmasına yönelik müdahaleler de yere özgü olarak değişebilmektedir. Çalışma alanı olan Anadoluhisarı-Göksu bölgesi, İstanbul'un Boğaziçi kıyısında, pek çok önemli kentsel fonksiyonu bir arada bulunduran, kültürel ve tarihsel kimlik açısından önemli yerleşim alanlarından biri olmasına rağmen, ihmal edilmiş bir kent parçasıdır. Alanda tanımsız ve birbirinden bağımsız büyük kentsel boşlukların bulunduğu görülmektedir. Kentsel boşlukların giderek azalması başlı başına bir problem iken, var olan kentsel boşlukların yeterince tanımlı olmaması, çevresindeki yapı ve işlevlerle yeterince iyi kurgulanmaması ve bağlantısının kopuk olması da önemli bir sorun haline gelmektedir. Çalışma alanında tespit edilen kayıp mekânlar; büyük ölçekli kayıp mekânlar, yeniden tasarlanmış kayıp mekânlar ve küçük ölçekli kayıp mekânlar olmak üzere 3 ayrı kategoride incelenmiştir. Küçük ölçekli kayıp mekânlar otopark olarak kullanılan boş parselleri ya da kadastral boşlukları kapsamaktadır. Yeniden tasarlanmış kayıp mekân örneği ise, 2018 yılı öncesi atıl durumdaki Küçüksu Mesire Alanı'dır. Bunlarla birlikte, kentlinin suya erişiminin olmadığı Göksu ve Küçüksu Deresi çevresindeki atıl yeşil alanlar, Göksu Deresi yanındaki terkedilmiş ve harabe halindeki eski Halat Fabrikası, işlevini kaybetmiş ve kullanılmayan Küçüksu Parkı, imar planlarında mesire alanı olarak planlanmış ancak bir kısmı fidanlık olarak kullanılan alanlar çalışma alanı içerisindeki büyük ölçekli kayıp mekân olarak nitelendirilebilecek alanlardır. Anadoluhisarı-Göksu bölgesinde öne çıkan kentsel sorunlar; fonksiyon bölgelerinin birbirinden bağımsız ve kopuk olması ve özel mülkiyetteki alanlar sebebiyle kamusal sürekliliğin bulunmamasıdır. Bu alandaki kayıp mekânlar yeniden tasarlanırken benimsenmesi gereken en önemli yaklaşım, bütüncül ve birbiriyle bağlantılı mekânlar yaratmak olmalıdır.