Kentsel kamusal mekanda değer yaratma yaklaşımında katılımcı bir model önerisi

Abstract

Tez bütününde, günümüz kentlerinde yerel ve global ölçeklerde yaşanan değişimlerin kentsel kamusal mekanlara yansıması ile yaşanan sorunların çözümüne ve kentsel geliştirmenin ve yenilemenin önemli mekansal aracı olan kentsel kamusal mekanların yeniden değer kazanımına yönelik sosyal açıdan değer yaratma parametrelerinin ve bu toplumsal hedeflerin gerçekleştirilmesinin aracı olarak toplumsal tasarım olgusunun tanımlanması ve bu bağlamda özel açılımlar geliştirilerek öneri örgütlenme modeli ortaya konması amaçlanmıştır. Çalışmanın giriş bölümünde; genel yaklaşım, amaç, kapsam ve araştırmanın yöntemi konuları yer almaktadır. Kamusallık / değişimi, kamusal mekan / değişimi konularında tanım ve kavramların verildiği birinci bölümde çalışmanın düşünsel temelleri ve oluşturulan çerçevenin temel kavramlarının ele alınışı ile ilgili konular tanımlanmaktadır. İkinci bölümde; günümüzde kentsel kamusal mekanlarda yaşanan sorunlara çözüm bulmak ve mekan kalitesini artırmak amacıyla öneri çerçevenin kuramsal temellerini oluşturan kentsel kamusal mekanın yeniden kazanım süreci, ekonomik, ekolojik ve sosyal açıdan değer yaratma yaklaşımları ortaya konmaktadır. Üçüncü bölümde toplumsal açıdan değer kazanımında yenilikçi yaklaşım ve toplumsal tasarım olgusu çerçevesinde katılımcı tasarım süreci, sürecin aktörleri, ekonomik, ekolojik ve sosyal açıdan değer yaratma kriterlerine yaklaşımları, toplumsal tasarım hedefleri olarak tanımlanan sosyal açıdan değer yaratma parametreleri ve çok yönlü mekansal analiz kriterleri tasarım değerlendirme / proje irdeleme kriterleri olarak tanımlanmaktadır. Dördüncü bölümde; Taksim-Şişli aksında gerçekleştirilen cephe rehabilitasyon ve çevre düzenleme projelerinin kentsel tasarım analizleri ve tasarım değerlendirme kriterleri kapsamında irdelenmesi çalışmaları yer almaktadır. Proje irdeleme çalışmaları aracılığıyla, alan araştırması sonucu elde edilen veriler, beşinci bölümde önerilecek kuramsal ve eylemsel çerçevenin proje geliştirme boyutunda nasıl değerlendirilebileceği konusunda açılımlar sunmaktadır. Beşinci bölümde; kentsel geliştirmenin önemli mekansal aracı olarak kentsel kamusal mekanların çok yönlü değer kazanımına yönelik, ülkemiz koşullarında uygulanabilme yeteneğine sahip öneri örgütlenme modeli tanımlanmaktadır. Kentsel kamusal mekanların sosyal açıdan değer kazanımına yönelik toplumsal tasarım olgusu çerçevesinde yeni katılımcı ortam ve kurumsal / yasal araç ve düzenlemeler modelin önemli bileşenleridir. Tüm toplum kesimleri fikir üreten, karar veren ve iş üreten olarak sürece dahil etmeyi, bir anlamda kentsel güç birliği oluşturmayı hedefleyen öneri model kapsamında, gelişme dinamiklerinin harekete geçirilmesine, kaynak ve potansiyellerin etkin kullanımına ve tüm toplum tarafından paylaşılan vizyon gelişimine yönelik stratejik açılımlar ülkemiz şartlarında kentsel kamusal mekanların değer kazanımında önem taşımaktadır. Altıncı bölümde de; çalışmanın genel sonuç ve değerlendirmeleri ile öneri örgütlenme modeli çerçevesindeki önermelerin hayata geçirilmesinde gerekli olan bilgi ve araçların geliştirilmesi amacıyla İstanbul özelinde yapılması gerekli olan çalışmalara ilişkin öneriler yer almaktadır. Anahtar kelimeler: kentsel kamusal mekan, değer yaratımı, sosyal boyut, katılımcı tasarım süreci, toplumsal tasarım.