HEIDEGGER: ETİKTEN ÖNCE

Abstract

Heidegger'in Varlık ve Zaman'da özellikle vicdan gibi ahlâkî kullanımı öne çıkan bir kavramı Varlık çözümlemesinde etiğe kapalı bir şekilde kullanması tahrik edicidir: Onun için vicdan varlığın temelini bulduğu bir ses. Heidegger'e göre batı felsefe tarihi Varlığı anlama ve açıklama çabası içinde yetersiz kalmıştır. Bu tarih ve onun metafiziği, yapısöküme (Destruktion) uğratılarak varlık ile ilişkili kavramsal ve düşünsel dolayımlarla değil, Dasein üzerinden kurulur. Dünya içinde varolma (In-der-Welt-Sein), birlikte-varolma (Mit-sein), korku (Angst), kaygı (Sorge), ölüm (Tod), ölüme doğru varlık (Sein zum Tode) gibi temel yapılardan biri olan vicdan (Gewissen), Dasein'ın anlaşılmasında merkezi bir yere, konuma sahiptir. Herkesin kamusallığı ve lakırtısı içinde kendini kaybeden Dasein, herkes-benliğine kulak verirken, kendi benliğini duymazdan geliverir. Böylesi bir durumdan kurtulabilmenin yolu, ilkin Dasein'ın kendi kendine kulak vermesinden geçmektedir. Vicdanın çağrısı, Dasein'ın başkalarının sesine değil, kendi kendisine kulak vermesini ve kendi kendisini işitmesini/duymasını sağlayan bir çağrıdır. Bu çağrı bizi ethos'un ikametgâhına götürebilir mi? Heidegger Hümanizm Üzerine adlı yazısında ethos kelimesini, temelde "bir yerde oturarak, eyleyerek, ikamet ederek var olmayı gerçekleştirme" anlamında kullanılmıştı. Bu anlamda vicdan çözümlemesi etikten önce, etiği olanaklı kılan bir çözümleme olarak okunabilir. Şu şartla ki etik, toplumsal bağlanımların bir çerçevesi değildir artık: Kişi olmak, kişinin kendini kendi olarak eylemleriyle yapması, oluşturmasıdır

It is provoking that Heidegger especially uses a concept like conscience -which is used more or less as a concept belong to morality- in a way that is closed to ethics: For him, conscience is a voice where he finds Being's ground. According to Heidegger history of Western philosophy was insufficient to understand and explain Being. With this history and its metaphysics being rendered by deconstruction (Destruktion), it is rebuilt with not ideational and conceptual mediations but with Dasein. Conscience (Gewissen) as one of the fundamental structures such as Being-in-the-world (In-der-Welt-Sein), being-together (Mitsein), Dread (Angst), Care (Sorge), Death (Tod), being-towards-death (Sein zum Tode), has a central place with regard of understanding Dasein. Dasein who is lost in everyone's publicity and talking, while listening the they-self, can't hear his/her own self. As a way out from such a situation, at first, Dasein needs to pay attention to ownself. Calling of the conscience is a calling which enables Dasein to not hear others' voice but to give ear to his/her own voice and to hear/get his/her ownself. Can this calling take us to the dwelling of ethos? In Letter on Humanism, Heidegger uses the word ethos basically in a sense of "actualizing existing by dwelling somewhere, by acting." In this way, the analysis of conscience can be read as before ethics, as an analysis which makes ethics possible. Just with this condition, ethics is not a frame of social linkage anymore: Being a person is a person's creating, constructing himself/herself by being himself/herself by his/her actions