Mekanın algılanmasında estetik bütünlük açısından kompozisyon

Abstract

Tez konusunu oluşturma aşamasında, kompozisyon üzerinde az sayıda kaynak olması dolayısıyla, kaynaklarda metin içinde `bir terim' olarak yer alması ve genel bir açıklama olarak ifade edilmiş olması nedeniyle konu hakkında derinlemesine bir inceleme fikri doğurmuştur. Bu konuda yazılı ya da net olarak tanımlayıcı kaynakların bulunmaması, bir plastik terim olarak kompozisyon konusu üzerinde araştırmaya yöneltmiştir. Önemli düşünür, teorisyen, kuramcı, mimar ve sanatçıların konu hakkındaki görüşlerini derleyerek, tez konusunu destekleyen ve dayanak göstergeleri olarak ele alınan belgeler ışığında tez yapılandırılmıştır. Özellikle mimarlık, heykel ve resim sanatı alanlarında kompozisyon konusunun nasıl tanımlandığı ve nasıl ele alındığına dair genel bir araştırma yapılarak konunun önemi vurgulanmak istenmiştir.Plastik sanatlar disiplinlerinde, kompozisyon konusunun önemini vurgulamak adına mekanın algılanmasında estetik bütünlük açısından ?kompozisyon? üzerinde ortak bakış açılarının olup olmadığına bakılarak ve çeşitli görüşleri içeren bir çok kaynak araştırması yapılmasıyla tez konusunun desteklenmesi yoluna gidilmiştir. Hem mimarlık disiplini içinde hem de diğer plastik sanatlar çerçevesinde ele alınan tezde, mekânda estetik bütünlüğe katkıda bulunan kompozisyon konusunda, diğer disiplinlerle karşılaştırmalı bir yöntem kullanılarak ele alınmıştır. Estetik bakış açılarını bütünleyen bir anlayış içersinde kompozisyon üzerinde, analitik ve deneysel bir yöntemle ortak bir dilin var olduğunu kanıtlamak için konunun irdelenmesi yapılmıştır.Bu açıklamalar ışığında birinci bölümde; mekanın kavramsal tanımının yanı sıra diğer disiplinlerdeki bakış açılarını sorgulamak amacıyla özellikle mimarlık ve müzik sanatı arasındaki ortak noktalar irdelenmiş ve diğer plastik sanatlardaki bakış açıları üzerinden de açıklamaya gidilmiştir. İkinci bölümde; algılama konusu işlenmiş, algıda değişmezlik, algıda seçicilik ve Gestalt algıma yöntemi üzerinde açıklamalar yapılmıştır.Üç ve dördüncü bölümlerde; mekânın algılanmasını belirleyen faktörler ve plastik öğeler çerçevesinde genel bir açıklamaya gidilmiştir. Estetik üzerine genel bir tanım oluşturularak, günümüz estetik anlayışının karşılaştırılması konusunun yadsınmadan ele alınarak analizi yapılmıştır. Tez konusunun ana vurgu noktasına işaret eden beşinci bölümde ise; kompozisyonun tanımı, öğeleri ve ilkelerinin ışığında ve görsel algılama yoluyla, örnekler üzerinden analizleri yapılarak, algılama sürecini yönlendiren `değişken algılama etkenlerin' de göz önünde bulundurulduğu bir yöntem izlenmiştir. Tezin son analiz bölümünde; iç mekân örnekleri üzerinden tüm plastik öğelerin merceğiyle konu ele alınarak yorumlamalara gidilmiştir.Anahtar Kelimeler: Estetik Bütünlük, Plastik Değerler, Kompozisyon, Mekân Algısı, Görsel Algılama, Görsel Denge