Mimarlıkta yersizleşme ve yerin-yeniden üretimi

Abstract

Mimarlıkta yersizlesme, mimari ürününün, herhangi bir coğrafi bölgeye,kültürel yapıya, düsünsel dizgeye ya da zamana ait olamaması; burada yada orada, bu zamanda ya da o zamanda üretiminin fark etmemesi;kendine bir yer-yurt edinememesi ve tekil bir öge olmanın ötesinegeçemeyisi olgusudur. Baska bir deyisle mimari tasarımı yönlendirenveriler bütünü olarak yerleri yer yapan niteliklerin giderek ortadankalkması, çevrenin iletisimsel gücünün azalması, mimarlık kuramında isesöylemlerin anlatımsal bütünlüğünün kalmayısı, kavramların ait olduğudüsünce yurtluklarından kopması sürecidir. Özetle yersizlesme, fizikselçevreden kültürel değerler bütünlüğüne, tarihsel dönemsellikten kuramsaldizgeye çesitli boyutlarda ya da kavrayıslar altında görülen birbağlamsızlasma sorunudur.Tez öncelikle böyle bir olgunun varlığını, mimarlık disiplini açısından birsorun olarak görülüp görülemeyeceğini sorgulamakta, kaynaklarını,sınırlarını ve etkilerini arastırmaktadır. Elde edilen veriler doğrultusundamimarlık disiplini açısından ?yersizlesme? için yeni bir kavramsallastırmahedeflenmistir. Bu çerçeve içerisinde konu ?Yer?, ?Yersizlesme? ve ?Yerin ?Yeniden- Üretimi? olmak üzere üç ana bölüm halinde ele alınmıstır.Yersizlesme sorununun tespitinde bir ön çalısma niteliği tasıyan birincibölümde, ?zaman?, ?mekân? ve ?yer? kavrayıslarının bilgi kuramı açısındangenel bir değerlendirmesi yapılarak 1960'lardan bu yana mimarlık disipliniiçin gelistirilen yer kuramları karsıt görüsleri de vurgulayanarakçözümlenmeye çalısılmıstır. Bu kuramlarla bağlantılı bir biçimde ele alınanyersizlesme olgusu, tezin ana ilgi alanını belirleyen ikinci bölümdeincelenmistir. Giris kısmında tanımlanan hipotezlerin de sorgulandığı bubölümde yersizlesme sorunu, hem mimarlık kuramını doğrudan ilgilendirenkavramsal boyutlarıyla hem de mimarlık uygulamasını ilgilendiren fizikselçevrede görülen boyutlarıyla tarihsel perspektif içerisinde çözümlenmeyeçalısılmıstır. Yerin Yeniden- Üretimi baslığı altında verilen üçüncübölüm, Yersizlesme bölümünde elde edilen kavramsallastırmadoğrultusunda gelistirilmeye çalısılmıs, sorgulanan hipotezler sınanarakmimarlık etkinliğinin ele alınan sorun karsısında pozisyonu tartısılmıstır.