Mimari tasarımın biçimlenmesinde bir çevre faktörü olarak 'su' ve Boğaziçi örneği

Abstract

Yapısal çevrenin biçimlenmesini belirleyen faktörlerin başında çevrenin kendisi, doğası gelmektedir. Doğanın karakteri, biçimlenmenin temelini oluşturur. İnsanın ihtiyaçları, çevrenin biçimlenmesinin sebebi ve yönlendiricisidir. Tezin ilgi alanı doğanın bir bütünleyicisi olan suyun, insanın yaşam alanı olan toprakla iletişim noktasındaki tasarım problemidir. Tez, bu gerilim alanında, her iki doğal oluşumun ve birlikteliklerinin, mimari tasarımın biçimlenmesindeki etkilerini araştırmayı hedefler. Çalışma, üç ana bölüm üzerine kuruludur; Su ve mimari tasarım ilişkisini belirleyen kavramların irdelenmesi, Bu kavramlar doğrultusunda, örneklerin değerlendirilerek, ilişkinin sınırlarının tanımlanması ve bulguların bir coğrafi model üzerinde değerlendirilmesi. çalışmanın ilk iki aşaması, örneğin değerlendirileceği üçüncü bölüme hazırlık niteliği taşımaktadır. Tez, toplam beş bölümden oluşur. Bu beş bölümü içeren strüktür şöyle kurulmuştur. Birinci bölümde tezin altyapısı, ana teması, araştırma problemleri, ön hipotezler, hedefi, önem ve kullanılabilirliği tartışılmakta ve genel stratejisi, yöntem ve strüktürü ortaya konmaya çalışılmaktadır. İnsanların doğal çevre ile ilişkileri, yapay çevrenin, biçimlenmesindeki etkileri, çevrenin yönlendirici karakteri bağlamında, insan ve su ilişkisi, tarihsel ve kültürel boyutuyla, ikinci bölümde ele alınmıştır. Bu bölümün teze giriş aşamasında bazı kavramların belirlenmesinde altyapı oluşturduğu da düşünülmektedir. Bu bölümde, tezin ana temasını oluşturan doğal çevre bileşeni `su' ve suyun `kıyı' boyutuna bağlı kavramlar da incelenmektedir. Üçüncü bölümde, önceki iki bölümde doğal, fiziksel özellikleri tartışılan su ve kıyı kavramları bağlamında mimari tasarım sorunu tartışılmaktadır. Tasarımın biçimlenmesinde bu iki öğenin etkileri, ortak özellik ve kavramları genişletilerek, yaşama mekanına dönüşen doğal çevre alanlarının biçimlenmesindeki etkileri ve yapay çevrenin oluşumundaki katkıları tartışılmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde, buraya kadar ortaya konmaya çalışılan kavramlar doğrultusunda, özel bir örnek olan Boğaziçi bölgesi, mimarlık ve su ilişkisi bakımından incelenmiş, kentsel ve mimari biçimin oluşmasında, ortak ve karşıt özellikler aranarak tartışılmıştır. Suyun kıyı kimliğinin oluşmasında ve yalıların biçimlenmesindeki etkisi üzerinde durulmuştur. Elde edilen bulgular, genel bir değerlendirme altında, beşinci bölümde toplanmış, tezin varmak istediği hedef ve sonuç üzerine kısa bir değerlendirme yapılmıştır. Boğaziçi bölgesinden örnek kıyı yerleşimleri ve yalılar, bir ek bölümde incelenmiştir.