Günümüz Filistin mimari geleneğine İsrail etkisi

Abstract

Yazıma, Yahudi mimar, EYAL WEİZMAN'ın kitabı olan "HOLLOW LAND" da bir çok yerde ve defalarca tekrarladığı "Architecture without Architects" Mimarsız Mimari konusu ile başlayacağım. Bu başlık, İsrail'in Filistin'de kullandığı mimarinin bir yıkım ve sömürge mimarisi olduğuna işaret ediyor. Bu çalışmada işgal ile mimari arasındaki etki ve aralarında ne kadar güçlü bir bağın olduğuna dikkat çekilmektedir. Bu güçlü bağa rağmen siyasilerden ve karar sahibi otoritelerden bu yönde bir ihtimam ve önem göremiyoruz. Böylece bu çalışma, mimarinin insani ve kültür gelişimi ve toplumlar üzerindeki etkisinin önemine yeniden dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışma, Filistin mimarisinin tasarımları ve özellikle de bu mimarilerin İsrail işgalinden ne kadar etkilendiği konusu etrafında olacaktır. Bu etkilenme ister İsrail'in kullandığı modern tasarımlardan Filistinlilerin etkilenmesi ile ister civar köy ve şehirlerde var olan batı mimarisine ait binaların (İsrail yerleşimleri) etkilenmesi olsun bu çalışma, işgalci sömürgeci İsrail yerleşimlerinin Filistin mimarisine ve mimari unsurlarına olan etkilerini ele almaktadır. Bu çalışma neticesinde Filistin mimarisinin ne kadar değişip dönüştüğünü görmekteyiz. Bu değişim ve dönüşümün ana nedeni İsrail'in yansıttığı mimari görüntüyle etrafını kuşattığı Filistin köy ve şehirlerini etkilemesidir. Bu tez, İsrail mimarisi ile Filistin mimarisi arasındaki ilişkiyi tahlil etmekte ve işgalin, Filistin mimarisine etkisini gözler önüne sermektedir. Bu tezin sahibi, Filistin'deki imar ve tasarım gerçeğini objektif bir şekilde ele almaktadır. Her iki Filistin ve İsrail tarafının görüşlerini tarafsız bir şekilde ortaya koymaktadır. Çalışma, beş bölümden oluşmaktadır. Araştırmacı, sonuçlara ulaşmak için mevcut durumu tahlil etmektedir. Birinci bölümde, Filistin'in kısa bir tarihini ve milattan önce 9000 yıl önceden günümüze Filistin'in maruz kaldığı saldırıları ele almaktadır. İkinci bölümde İsrail'de kullanılan mimariyi ele almakta, Filistin mimarisinin geçmişi ve İsrail tarafından kullanılan günümüz modern mimarisi ile olan ilişkisini anlatmaktadır. Bu bölümde İsrail'in kullandığı mimari ile Filistin'in iklimi ve daha önce olan burada bulunan binalar arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktadır. Üçüncü bölümde ise, Filistin mimarisinin ana hatları, tarihi, ortaya çıkışı ve Kenan'dan başlayarak günümüze kadar asırlar boyunca olan gelişimi hakkında bilgi vermektedir. Dördüncü bölümde tezin asıl konusunu olan, işgalci İsrail mimarisinin, Filistin mimarisine olan etkilerini açıklamakta ve bu tez için delil olacak bazı örnekler sunmaktadır. Son bölümde ise, Filistin'deki çağdaş mimari sorununa çözüm bulmaya yardımcı olacak araştırmacının sunduğu sonuçlar ve öneriler ortaya konulmaktadır. Çalışmanın en önemli önerileri şunlardır: Filistin doğasına ve kültürüne uygun olan, sosyal ilişkileri güçlendirecek, aynı zamanda en iyi teknolojik yollara ve modern araçlara ve rahatlığa sahip olacak tasarımları sunacak ve önerecek, bir araştırma merkezinin kurulmasına davettir. Bununla, Filistin mimarisini, İsrail'i taklit etmekten koruyacak yeni bir yapı oluşturulmuş olacaktır. Aynı zamanda Filistin kültürünü koruyarak onu yok olmaktan kurtaracaktır. Anahtar Kelimeler: Filistin mimarisi, Filistin, İsrail, Mimari gelenek, İşgal etkisi, Çağdaş mimari