Binalarda cephe yenileme gereksinimleri ve çözüm teknikleri

Abstract

Binalar zamanla, dış ortam koşullarının etkisiyle çeşitli fonksiyonel özelliklerini kaybedebilir, değişen teknoloji, kullanıcı profili ve yasal düzenlemeler nedeniyle kullanıcı ihtiyaçlarını ve isteklerini karşılayamaz duruma gelebilirler. Bu gibi durumlarda binalarda yenileme ihtiyacının doğması kaçınılmazdır. Dış ortam koşullarıyla birebir etkileşim içinde olan, iç mekanı dış ortamdan ayıran, koruyan ve bağlayan; diğer bina alt sistemleriyle bütünleşik bir kurgu içinde işleyen cephe sistemleri, binaların toplam performansı üzerinde en etkili olan alt sistemdir. Bu bağlamda cephe sistemlerinin yenilenmesi binaların toplam performansının arttırılmasında en etkili yöntemdir. Yenileme çalışmalarının başarılı bir şekilde sonuçlanması ve binalardan ihtiyaç duyulan performansın elde edilmesi, ilk başta hedeflenen performans kriterlerinin doğru belirlenmesine, sonrasında ise bu hedeflere ulaşmayı sağlayacak en uygun yenileme tekniklerinin uygulanmasına bağlıdır. Bu nedenle çoğu yenileme projesinde yaşanan en büyük sorun, tüm alternatifler incelenmeden, kalıplaşmış tip detayların kullanılmasıdır. Bu tutum genelde tasarımcı ve uygulayıcıların yenileme nedenlerine bağlı olarak seçilebilecek yenileme tekniklerine hakim olmamalarından ve projelendirme süreci içinde araştırma yapacak yeterli zamanın bulunmamasından kaynaklanır. Sürekli gelişen ve değişen teknolojinin yapım sistemlerini olduğu gibi bu sistemlerin yenilenmesinde kullanılabilecek teknikleri de çeşitlendirdiği ve geliştirdiği unutulmamalıdır. Bu çalışmada öncelikle cephe sistemleri; fonksiyonları ve kuruluş özellikleri bağlamında incelenmiş, yenileme tanımları üzerinden, binalarda ve cephelerde yenileme yaklaşımları üzerinde durulmuştur. Binalarda yenileme çalışmaları sırasında yapılacak müdahalelerin düzeyleri ve buna bağlı olarak yenilemenin kazandığı farklı anlamlar tanıtılmıştır. Daha sonra yenileme tekniklerinin belirlenmesinde doğrudan etkili olan parametreler ele alınmıştır. Binaların doğal ve yapma çevre bileşenleriyle olan ilişkileri ile mevcut yapısal durumlarının, yenileme tekniklerinin belirlenmesinde kullanılan değişkenler üzerindeki yönlendirici etkileri açıklamıştır. Cephe sistemlerinde yenileme gereksinimini oluşturan temel faktörler ve bu faktörler neticesinde şekillenen yenileme nedenleri sınıflandırılmış; yenileme gereksinimini oluşturan etkenlerin binalar, insanlar ve çevre üzerindeki etkileri ortaya konulmuştur. Yenileme nedeni olarak verilen performans kriterlerinin cepheye hangi yollarla etki ettiği anlatılmış, bu nedenler bağlamında cephe elemanlarına uygulanabilecek yenileme teknikleri sınıflandırılmıştır. Son olarak uygulanmış yenileme projelerinden örnekler verilerek, tanıtılan tekniklerin uygulama alanları ve detayları örneklenmektedir. Yapılan bu çalışmayla, yenileme projelerinde mutlak doğru olarak kullanılabilecek bir tek yenileme tekniği bulunmadığı ve uygulanabilecek bir yenileme tekniğinin birden fazla gereksinimi karşılayabileceği ortaya çıkmıştır. Her proje uygulandığı bina ve yenileme nedeni gözetilerek ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Bu bağlamda yenileme nedenlerinin ve cephe elemanlarında yenileme nedenlerine bağlı olarak kullanılabilecek yenileme tekniklerinin sınıflandırıldığı bir tablo oluşturulmuştur. Böylece başta tasarımcı ve uygulayıcıların sonrasında kullanıcıların yenileme projelerinin şekillenme dinamiği; yenileme nedenleri ve cephe elemanı bazında kullanılabilecek yenileme teknikleri konusunda bilgilendirilmeleri amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Yenileme, cephelerde yenileme, cephelerde yenileme gereksinimi, cephelerde yenileme teknikleri.